Οι ρίζες της παθητικής-επιθετικής συμπεριφοράς

Μήπως δεν τολμάτε να θυμώσετε;

Τι είναι η παθητική-επιθετική συμπεριφορά;

Στην επικοινωνία το ένα άκρο είναι η παθητικότητα, όταν δε μιλάει κανείς από φόβο ότι θα έχει άσχημες συνέπειες, ενώ το άλλο άκρο είναι η επιθετικότητα, η έκφραση των αρνητικών συναισθημάτων χωρίς φόβο, με πάθος.

Πολλοί άνθρωποι υιοθετούν μια στάση παθητικής-επιθετικής συμπεριφορά, όπου με παθητικό και «ήπιο» τρόπο εκφράζουν μια έντονη επιθετικότητα. Πρόκειται για το άτομο που αντί να φωνάξει ή να τσακωθεί με τον/τη σύντροφό του ξεκινά έναν υπόγειο πόλεμο ή σαμποτάρισμα. Πρόκειται για τον προϊστάμενο που αντί να εκφράσει ξεκάθαρα τα παράπονά του αρχίζει με πλάγιο τρόπο να σφυροκοπά τον συνεργάτη του.

Η παθητική-επιθετική συμπεριφορά αναφέρεται στην παθητική και παρεμποδιστική αντίσταση ενός ατόμου στο να ακολουθήσει οδηγίες ή να κάνει αυτό που πρέπει και να εκφράσει τις απόψεις του σε προσωπικές ή επαγγελματικές σχέσεις. Έτσι, το άτομο με παθητική-επιθετική συμπεριφορά δε θα πει «δε θέλω να πάω στο πάρτι», αλλά θα αρχίσει να αργοπορεί τόσο στο ντύσιμό του, που όταν ετοιμαστεί θα έχει τελειώσει το πάρτι.

Αυτή η συμπεριφορά είναι ιδιαίτερα ενοχλητική για τους γύρω του, οι οποίοι λόγω της κακής επικοινωνίας ποτέ δεν ξέρουν τι πραγματικά σκέφτεται και επιθυμεί αυτό το άτομο και τι θα συμβεί στη συνέχεια.



Συμπτώματα/Συμπεριφορές:

* Κατηγορεί τους άλλους
* Αποφεύγει τις ευθύνες του
* Παραπονιέται διαρκώς
* Αργεί και ξεχνά
* Δεν εκφράζει ανοιχτά θυμό
* Φοβάται τη δέσμευση και την εξάρτηση από τους άλλους
* Βρίσκει δικαιολογίες
* Λέει ψέματα
* Καθυστερεί
* Δε δέχεται συμβουλές
* Πεισμώνει
* Σαρκάζει
* Είναι κατσούφης
* Κάνει πως δε καταλαβαίνει



Ο ρόλος της οικογένειας

Η οικογένεια είναι η βασική μονάδα που δίνει σημασία στις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού και προσφέρει τη βάση για την κοινωνική και συναισθηματική του ανάπτυξη. Έτσι, το παιδί που μεγαλώνει σε οικογένεια όπου δεν εισακούγονται οι επιθυμίες του, θεωρείται εγωιστής, απαιτητικός, ανάξιος γι' αυτά που ζητά, ή παίρνει το μήνυμα ότι αποτελεί «φορτίο» για τους γονείς, μαθαίνει ότι δεν είναι σωστό και αποδεκτό να έχει αυτό που επιθυμεί ή χρειάζεται. Επίσης, μαθαίνει ότι με το να εκφράζει επιθυμίες και ανάγκες αποδυναμώνει τη σχέση με τους γονείς του.

Έτσι, αυτό το παιδί μαθαίνει να κρατά τις απόψεις αλλά και τα συναισθήματά του από φόβο μήπως εισπράξει απόρριψη. Το αποτέλεσμα είναι ότι χάνει το δυναμισμό του και εσωτερικεύει άγχος, θυμό, απογοήτευση και ματαίωση, ενώ παράλληλα καλλιεργεί παθητικότητα στην επικοινωνία, ώστε να μη βρίσκεται σε διαρκή ψυχολογική σύγκρουση με τους γονείς του και να έχει την έγκρισή τους.

Από ανάγκη λοιπόν το παιδί καταπιέζει βασικές ανάγκες κι επιθυμίες του, αφού όταν τις εκφράζει εισπράττει κριτική, θυμό, απόρριψη από τους γονείς. Έτσι όμως το παιδί χάνει τον δυναμισμό του και γενικεύει το μάθημα που πήρε από την οικογένειά του και στην υπόλοιπη ζωή του, δηλαδή να μην είναι δυναμικό. Ανάλογα με τις συνθήκες, η έλλειψη δυναμισμού μπορεί να εκφραστεί είτε ως παθητικότητα είτε ως επιθετικότητα.



Τολμήστε να εκφραστείτε συναισθηματικά!

Ανάμεσα στα δύο άκρα της παθητικότητας και της επιθετικότητας υπάρχει ο χρυσός μέσος όρος: το να μπορεί κανείς να εκφράσει τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις επιθυμίες και τις ανάγκες του, ενώ παράλληλα σέβεται την άποψη του άλλου.

Ο δυναμισμός, με την έννοια της ελεύθερης έκφρασης των επιθυμιών και των αναγκών μας αποτελεί μέρος της φυσικής μας κληρονομιάς, ή της «οικουμενικής προσωπικότητάς» μας. Τα βρέφη έρχονται στον κόσμο εξοπλισμένα με έναν βασικό μηχανισμό έκφρασης των επιθυμιών και των αναγκών του (κλάμα, χαμόγελο) και μεγαλώνοντας χρησιμοποιούν τη λεκτική επικοινωνία για τον ίδιο σκοπό.

Έτσι λοιπόν, το άτομο που χρησιμοποιεί παθητικές-επιθετικές στρατηγικές στην επικοινωνία του, χρειάζεται να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να καλλιεργήσει τη λεκτική επικοινωνία στο θέμα των προσωπικών του αναγκών. Οι άλλοι δεν πρόκειται να σας δώσουν αυτό που θέλετε ή να καταλάβουν αυτό που εννοείτε, αν δεν το εκφράσετε!

Εξερευνήστε τις σχέσεις σας με την πατρική σας οικογένεια, εντοπίστε τα αρνητικά συναισθηματικά και επικοινωνιακά μοτίβα που έχετε υιοθετήσει (πιθανόν χωρίς καν να το έχετε καταλάβει) και αντικαταστήστε τα με υγιείς στρατηγικές επικοινωνίας.



Δυναμική Επικοινωνία

1. Διαλέξτε την κατάλληλη στιγμή για να πείτε αυτό που θέλετε,
να εκφράσετε μια επιθυμία ή ανάγκη σας.
2. Διαλέξτε το κατάλληλο μέρος, με ησυχία, σε ουδέτερο έδαφος.
3. Πέστε ευθέως αυτό που θέλετε.
4. Να είστε συγκεκριμένοι σε αυτό που λέτε.
5. Μην αποφεύγετε τους ανθρώπους αν δεν ξέρετε τι να πείτε-
χαμογελάστε, δείξτε ότι χαίρεστε που τους είδατε.
6. Καλλιεργήστε μια θετική, επικοινωνιακή, φιλική εικόνα.
7. Εκφράστε τη γνώμη σας ελεύθερα.
Μη συμφωνείτε μόνο για να γίνετε αρεστοί.
8. Μοιραστείτε τη γνώμη και την εμπειρία σας.
Όταν έχετε κάνει κάτι αξιοσημείωτο, μην το κρύβετε.
9. Μάθετε να αποδέχεστε τα κομπλιμέντα λέγοντας απλώς «ευχαριστώ».
10. Μη ξεχνάτε ότι στη δυναμική επικοινωνία ο άνθρωπος μαθαίνει να εκφράζει
τις επιθυμίες και τις ανάγκες του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απαραιτήτως
θα ικανοποιηθούν άμεσα.
Δρ Λίζα Βάρβογλη
health.in.gr



Donald Duck - Crazy over Daisy