Lutum στα λατινικά σημαίνει λάσπη, πηλός, αλλά και φυτά που δίνουν κίτρινο χρώμα. Από εκεί έχουμε το luteus για το κίτρινο...

Ηξερα μια ηλικιωμένη κυρία που παρ' όλες τις πιέσεις των δικών της να τρώει ό,τι είχε πει ο γιατρός εκείνη επέμενε να τρέφεται μόνο με όσα έκαναν σ' εκείνην όρεξη. Πορευόταν στη ζωή πλέον με ένα κλασικό αξίωμα, διατυπωμένο μάλιστα και σε δικά της ελληνικά: «Οποιον τον αρέσει τον ωφελεί κιόλας». Οι δικοί της όμως, που δεν πολυπίστευαν σε τέτοια αξιώματα, για να είναι σίγουροι της έδιναν κάποιο συμπλήρωμα. Που όμως εκτός από βιταμίνες περιείχε και λουτεΐνη. Ψάξαμε λοιπόν περισσότερο για να δούμε αν αυτή η λουτεΐνη ήταν για καλό ή μήπως θα δημιουργούσε άλλα προβλήματα στη… φιλοσοφημένη γιαγιά.

Lutum στα λατινικά σημαίνει λάσπη, πηλός, αλλά και φυτά που δίνουν κίτρινο χρώμα. Από εκεί έχουμε το luteus για το κίτρινο. Ετσι κάποιος λατινομαθής χημικός προφανώς ονόμασε και μια κίτρινη ουσία λουτεΐνη. Η παρουσία της λουτεΐνης είναι έντονη σε τρόφιμα πολύ κοινά, άλλο αν δεν είμαστε τόσο εξοικειωμένοι μαζί της όπως (νομίζουμε ότι) είμαστε με ουσίες όπως ο σίδηρος και η βιταμίνη C. Καλαμπόκι, μάνγκος, αβγά και κυρίως σπανάκι περιέχουν λουτεΐνη, που δεν είναι βιταμίνη και σωστά στη συσκευασία του συμπληρώματος αναφερόταν ότι: περιέχει βιταμίνες και λουτεΐνη.

Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι το σπανάκι πρέπει να μας είναι τόσο γνωστό και προσφιλές τόσο για τον σίδηρό του όσο για τη λουτεΐνη του (και το φολικό οξύ). Και σωστά ίσως σε αυτή τη «φιλοσοφημένη» γιαγιά έδωσαν το σχετικό συμπλήρωμα, διότι η λουτεΐνη παρέχει σημαντική βοήθεια σε όποιον υποφέρει από εκφυλιστικές καταστάσεις στα μάτια του. Στο πίσω μέρος του σκοτεινού θαλάμου που μπορούμε να πούμε σχηματικά ότι είναι το μάτι μας βρίσκεται ένα λεπτό στρώμα φωτοευαίσθητων νευρικών κυττάρων που ονομάζεται αμφιβληστροειδής χιτώνας. Το φως φθάνοντας εκεί μετατρέπεται από τα νευρικά κύτταρα σε ηλεκτρικό ερέθισμα και από εκεί πορεύεται σαν τέτοιο ως τον εγκέφαλο.

Στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς βρίσκεται μια περιοχή που ονομάζεται ωχρά κηλίδα και βοηθάει να διακρίνουμε τις λεπτομέρειες στο κέντρο της εικόνας. Στη δεκαετία του 1980 έρευνες σχετικά με την ωχρά κηλίδα έδειξαν ότι εκεί βρίσκονται δύο ουσίες, η ζεαξανθίνη και η λουτεΐνη. Οσοι υπέφεραν από εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας είχαν μικρότερη ποσότητα από αυτές τις ουσίες εκεί. Ο ρόλος τους έχει πάντως αρχίσει να γίνεται κατανοητός. Λειτουργούν σαν ένα φίλτρο για τις πολύ ενεργητικές ακτίνες φωτός που βρίσκονται στην περιοχή του μπλε χρώματος και της υπεριώδους ακτινοβολίας.

Αυτές οι ακτίνες φαίνεται ότι με την πάροδο του χρόνου καταπονούν την ωχρά κηλίδα, ευνοώντας ίσως με την ενέργεια που μεταφέρουν τη δημιουργία ελευθέρων ριζών. Οι δύο ουσίες, ζεαξανθίνη και λουτεΐνη, είναι αντιοξειδωτικές ουσίες, ό,τι πρέπει δηλαδή για να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες αυτές ρίζες. Οταν για διάφορους λόγους ελαττώνεται η ποσότητά τους σε εκείνο ακριβώς το σημείο, η ωχρά κηλίδα και κατ' επέκταση η όρασή μας υποφέρουν.

Σήμερα πιστεύεται ότι διατροφή πλούσια σε λουτεΐνη και ζεαξανθίνη βοηθάει στο να μην επέλθει σε μεγάλη ηλικία αυτός ο εκφυλισμός στη λειτουργία της ωχράς κηλίδας. Και μια διατροφή πλούσια σε αυτές τις ουσίες πρέπει να περιλαμβάνει σπανάκι οπωσδήποτε, τις περιφρονημένες από τους καλοφαγάδες λαχανίδες και καλαμπόκι, αν και το τελευταίο υστερεί πολύ απέναντι στα άλλα δύο σε περιεκτικότητα των ουσιών που μας ενδιαφέρουν. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που ψάχνουν τη λουτεΐνη στο φαρμακείο, όπως περιγράφηκε στην αρχή. Αλλά έχουν διατυπωθεί προς το παρόν κάποιοι ενδοιασμοί γι' αυτό. Οπως αναφέρει, για παράδειγμα, ο Joe Schwarz στο βιβλίο του «An apple a day», η μεγάλη ποσότητα σε καροτενοειδή - και σε αυτά ανήκει και η λουτεΐνη - μπορεί να εμποδίσει την απορρόφηση από τον οργανισμό άλλων σημαντικών ουσιών, όπως είναι το λυκοπένιο, του οποίου τη σημασία έχουμε τονίσει παλαιότερα. Ισως τελικά να ισχύει το «καλύτερα σπανάκι παρά χαπάκι»…
Science
http://www.tovima.gr/science