Ίσως δυσκολεύεστε να το πιστέψετε, όμως η ζωή έχει να μας δώσει πολύ περισσότερα πράγματα απ΄ όσα αφήνουμε τον εαυτό μας να ζήσει...

Το 1991, στα δεκαέξι του χρόνια, ο Christopher Landon έχασε τον πατέρα του, τον ηθοποιό Michael Landon. Ο Christopher μου μίλησε για την επίδραση που είχε σ’ αυτόν ο θάνατος του πατέρα του, καθώς και για τους φόβους του:
¨Όπως θα ήταν αναμενόμενο, ο θάνατος του πατέρα μου είχε τεράστια επίδραση πάνω μου. Αναπολώ με μεγάλη λαχτάρα τα χρόνια που ήταν στη ζωή. Ο μπαμπάς μου ήταν ένας πολύ ζωντανός, γοητευτικός και πανέξυπνος άνθρωπος. Είχε τόσες πολλές πλευρές, άγνωστες στον πολύ κόσμο – πλευρές που συνέθεταν το σύνολο του προσώπου που εγώ γνώρισα.

“Ο θάνατός του ήταν το πιο σημαντικό γεγονός στη ζωή μου. Με άλλαξε ως άνθρωπο. Ήμουν πάντα ένα πολύ εσωστρεφές, ντροπαλό και ανασφαλές παιδί. Όταν μεγαλώνεις με κάποιον που είναι πιο μεγάλος από τη ζωή, βρίσκεσαι πάντα κάτω από τη σκιά του. Ξαφνικά, όμως, αυτή η σκιά χάθηκε.

“Μετά το θάνατό του παρατήρησα ότι πολλοί από τους φόβους μου είχαν καταλαγιάσει. Το γεγονός αυτό με έβαλε γενικότερα σε σκέψεις γύρω από το θάνατο. Όταν αγαπάς κάποιον και αυτός πεθάνει, τότε φτιάχνεις την πρώτη σου σχέση με το θάνατο. Έρχεσαι πιο κοντά του και τον φοβάσαι λιγότερο, γιατί έχεις υπάρξει μαζί του. Ήμουν κοντά στον πατέρα μου και στις τελευταίες του στιγμές και μετά το θάνατό του. Άγγιξα το θάνατο και ο θάνατος άγγιξε εμένα.

Για μένα, τώρα ο θάνατος είναι κάτι χειροπιαστό. Αλλά και λιγότερο τρομακτικό. Τα πάντα με φοβίζουν λιγότερο. Δε φοβάμαι τα ίδια πράγματα που φοβόμουν πριν το θάνατο του πατέρα μου. Παλιά, φοβόμουν πολύ τις πτήσεις, δεν είχα τα κότσια να πετάξω. Ο πατέρας μου γελούσε. Μετά το θάνατό του, όμως, ο φόβος αυτός, όπως και πολλοί άλλοι υποχώρησε. Στην αρχή δεν το καταλάβαινα, άρχισα όμως να κάνω πράγματα που ήταν εντελώς έξω από μένα. Διαπίστωσα ότι μπορούσα να διεκδικώ, να επιβάλλομαι και να λειτουργώ όπως ποτέ πριν.

“Παλιότερα κάθε φορά που βρισκόμουν σε ένα σταυροδρόμι, κάθε φορά που είχα μία ευκαιρία να δοκιμάσω κάτι, να κάνω ένα βήμα μπροστά, δείλιαζα. Φοβόμουν την αποτυχία, φοβόμουν μη φανώ σαν ηλίθιος. Έτσι συνήθως προσπερνούσα την ευκαιρία.

¨Ύστερα, όμως, όταν πέθανε ο πατέρας μου, ήρθα αντιμέτωπος με το θάνατο. Συνειδητοποίησα ότι ποτέ δεν ξέρεις πότε θα πεθάνεις και ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζεις με αυτή την αντίληψη κάθε πρόκληση στη ζωή. Άρχισα έτσι να νιώθω πιο άνετα με τον εαυτό μου και τις δυνάμεις μου. Χωρίς το φόβο του εαυτού μου, χωρίς να φοβάμαι αυτό που είμαι και το ποιος μπορεί να γίνω, άρχισα να αρπάζω ευκαιρίες και να κάνω πράγματα. Δεν άρχισα να πηδάω από αεροπλάνα ή να κάνω πολύ δραστικές κινήσεις, έφυγα όμως από το σπίτι και πήγα σε ένα σχολείο στην Αγγλία. Το ότι εγκατέλειψα την άνεση και την ασφάλεια του σπιτιού μου ήταν μια σημαντική αρχή για μένα. Έμαθα να βουτάω στα βαθιά και να βλέπω μετά τι γίνεται. Ήταν, όντως, ένα μεγάλο βήμα για μένα.

Έχω πλέον την απόλυτη πεποίθηση ότι με κάποιο τρόπο ο πόνος μεταφράζεται σε ωριμότητα“.

Τι θα γινόταν αν αρχίζαμε να αρπάζουμε κάποιες ευκαιρίες, εάν παρεμβαίναμε στους φόβους μας;

Τι θα συνέβαινε αν κάναμε ένα βήμα μπροστά, εάν παίρναμε την απόφαση να ακολουθήσουμε τις επιθυμίες και να κυνηγήσουμε τους στόχους μας.

Και τι θα μπορούσε να συμβεί, εάν επιτρέπαμε στον εαυτό μας να βιώσει ελεύθερα την αγάπη και να βρει την πληρότητα μέσα από τις σχέσεις μας; Τι είδους κόσμος θα ήταν αυτός; Ένας κόσμος χωρίς φόβο.

Ίσως δυσκολεύεστε να το πιστέψετε, όμως η ζωή έχει να μας δώσει πολύ περισσότερα πράγματα απ΄ όσα αφήνουμε τον εαυτό μας να ζήσει. Όλα αυτά τα “περισσότερα” είναι πιθανά όταν πάψουμε να είμασε δέσμιοι του φόβου. Έξω από μας και μέσα μας, υπάρχει ένα καινούργιος κόσμος – ένας κόσμος με λιγότερο φόβο – που περιμένει να τον ανακαλύψουμε.

Ο φόβος είναι ένα σύστημα προειδοποίησης που, σε ένα αρχέγονο επίπεδο, μας εξυπηρετεί σωστά και αποτελεσματικά. Όταν περπατάμε νύχτα σε ένα επικίνδυνο κομμάτι της πόλης, ο φόβος μας θέτει σε κατάσταση επιφυλακής για το πολύ ρεαλιστικό ενδεχόμενο κάποιου προβλήματος. Σε δυνάμει επικίνδυνες καταστάσεις, ο φόβος είναι σημάδι υγείας. Μας προστατεύει. Χωρίς το φόβο, ίσως δε θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε για πολύ.

Εύκολα όμως μπορούμε να βιώσουμε το φόβο, χωρίς να υπάρχει ορατός κίνδυνος. Αυτό το είδος του φόβου είναι τεχνητό, δεν είναι αληθινό. Η αίσθηση του φόβου μπορεί να φαίνεται αληθινή, όμως ο ίδιος ο φόβος δεν έχει πραγματική βάση. Παρ’ όλα αυτά μας κρατά ξάγρυπνους τη νύχτα και μας εμποδίζει να ζήσουμε. Μοιάζει να είναι ένας ανελέητος φόβος, χωρίς συγκεκριμένο σκοπό.

Εάν δεν τον προσέξουμε, μπορεί να μας παραλύσει και να αποδυναμώσει το ηθικό μας. Είναι ένας φόβος που έχει αφετηρία το παρελθόν και εστιακό σημείο το μέλλον.

Οι φαντασιακοί αυτοί φόβοι, ωστόσο, φαίνεται πως έχουν κάποια χρησιμότητα: Μας δίνουν την ευκαιρία και τη δυνατότητα να επιλέξουμε την αγάπη.

Οι φόβοι αυτοί είναι οι κραυγές της ψυχής που ζητά να μεγαλώσει, να θεραπευτεί. Είναι ευκαιρίες για να κάνουμε νέες επιλογές και την επόμενη φορά να λειτουργήσουμε διαφορετικά, να επιλέξουμε την αγάπη αντί για το φόβο, την πραγματικότητα αντί για την ψευδαίσθηση, το τώρα αντί για το παρελθόν.

Για τους σκοπούς αυτού του κεφαλαίου, και της δικής μας ευτυχίας, όταν θα αναφερόμαστε στο φόβο, θα εννοούμε αυτό το είδος του φαντασιακού φόβου, του φόβου εκείνου που αφαιρεί αξία από τη ζωή μας.
Εάν μπορέσουμε να βρούμε μία διέξοδο από τους φόβους μας, εάν μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις τόσες ευκαιρίες που μας δίνονται, θα μπορούμε να ζήσουμε τη ζωή που ονειρευόμαστε, απαλλαγμένοι από κρίσεις, χωρίς το φόβο της αποδοκιμασίας των άλλων, χωρίς κρατήματα και αναστολές.

Τα περισσότερα πράγματα που μας κληροδοτεί η ζωή τα παίρνουμε χωρίς τα πρελούδια του φόβου και της αγωνίας. Οι φόβοι μας δε σταματούν το θάνατο, σταματούν τη ζωή. Περισσότερο απ΄ όσο παραδεχόμαστε και περισσότερο ακόμα κι απ’ όσο γνωρίζουμε, αναλώνουμε τη ζωή μας παλεύοντας με τους φόβους και τις επιπτώσεις τους.

Ο φόβος είναι μία σκιά που καλύπτει τα πάντα: την αγάπη μας, τα αληθινά μας συναισθήματα, την ευτυχία μας, ακόμα και την ίδια μας την υπόσταση.

Ένα παιδί μεγάλωσε φιλοξενούμενο σ’ ένα σπίτι υπό την επιμέλεια ενός ζευγαριού που το κακοποιούσε. Το αγόρι τελικά άκουσε ότι θα πήγαινε σ’ ένα νέο, θαυμάσιο σπίτι με γονείς που θα το αγαπούσαν. Θα ζούσε σ’ ένα όμορφο σπίτι, θα είχε το δικό του δωμάτιο, μέχρι και τη δική του τηλεόραση, αυτό όμως κατατρόμαξε. Ήξερε την κατάσταση στην οποία ζούσε όσο χάλι κι αν ήταν, του ήταν πλέον γνωστή και οικεία. Το νέο σπίτι, από την άλλη, ήταν γεμάτο από άγνωστους κινδύνους. Είχε ζήσει τόσο καιρό μέσα στο φόβο, που δεν μπορούσε να δει το μέλλον χωρίς αυτόν.

Όλοι είμαστε σαν κι αυτό το παιδί. Μεγαλωμένοι μέσα στο φόβο, δε βλέπουμε τίποτε άλλο στο μέλλον παρά μόνο φόβο. Ο πολιτισμός μας πουλάει το φόβο.

Πόσα όμως απ΄ όλα όσα φοβόμαστε πρόκειται να μας συμβούν; Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει μεγάλη συνάφεια μεταξύ αυτών που φοβόμαστε και αυτών που μας συμβαίνουν.
Παρ’ όλα αυτά, ο φόβος κυβερνά τις ζωές μας. Οι ασφαλιστικές εταιρείες στοιχηματίζουν μαζί μας ότι τα περισσότερα απ’ αυτά που φοβόμαστε δε θα συμβούν ποτέ. Και κερδίζουν το στοίχημα, και μάλιστα με ρυθμό δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο. Το ζήτημα όμως δεν είναι αν πρέπει να έχουμε ασφάλιση ή όχι. Το ζήτημα έχει ως εξής: Το πιθανότερο είναι ότι θα περάσουμε υπέροχα, εάν ασχοληθούμε με τα “επικίνδυνα” αθλήματα. Οι πιθανότητες που έχουμε να επιβιώσουμε στον επιχειρηματικό κόσμο ή ακόμη και να πλουτίσουμε είναι αρκετά καλές, παρά το ότι θα υπάρξουν κάποια ρίσκα και περιστασιακά ολισθήματα. Και έχουμε πολλές πιθανότητες επίσης να διασκεδάσουμε και να γνωρίσουμε πολλούς και ωραίους ανθρώπους στις κοινωνικές συγκεντρώσεις. Κι όμως, οι περισσότεροι ζούμε λες και ο δείκτης των πιθανοτήτων μας έχει κολλήσει στο μηδέν. Η μεγαλύτερη πρόκληση στο σημείο αυτό είναι να προσπαθήσουμε να ξεπεράσουμε αυτούς τους φόβους. Μας παρουσιάζονται τόσες πολλές ευκαιρίες και πρέπει να μάθουμε να τις εκμεταλλευόμαστε στο έπακρο.

Ο Troy που τα τρία τελευταία χρόνια ζούσε ως φορέας του AIDS θεωρούσε τον εαυτό του τυχερό, επειδή έως τότε δεν είχε αρρωστήσει από τη νόσο. Σωματικά, ο Troy τα πήγαινε μια χαρά, ψυχικά, όμως, είχε παραλύσει από το φόβο. Έχοντας ζήσει όλη του τη ζωή μέσα στο φόβο, είχε συνηθίσει τις κοινές του παραλλαγές.
“Πρώτη φορά στη ζωή μου παραλύω από φόβο”, μου εξήγησε, “σε τέτοιο σημείο που να κρατάω τη ζωή σε απόσταση. Τώρα, με το AIDS, έχω καταρρακωθεί. Είναι λες κι όλοι μου οι φόβοι μαζί έχουν στερεοποιηθεί πάνω σε μια μεγάλη αρρώστια.
“Ο σύντροφός μου, Vincent, συνέχεια με στηρίζει. Μου λέει συνεχώς ότι εγώ είμαι πιο δυνατός απ’ τους φόβους μου. Κάνε το βήμα, μου λέει, και αντιμετώπισέ τους. Πάρε τον πιο δυνατό σου φόβο και κάν’ του το τραπέζι και θα δεις ότι δεν έχει τόση δύναμη πάνω σου όση νομίζεις ότι έχει.
“Σκέφτηκα, “Να αντιμετωπίσω τους φόβους μου, να τους κάνω το τραπέζι, να κάνω το βήμα; Δε μου φτάνει που ζω μετο AIDS;” Η αλήθεια είναι ότι θα προτιμούσα να θεωρήσω δεδομένα αυτά που λέει, παρά να έρθω σε αντιπαράθεση με τους φόβους μου. Κανείς δεν ήξερε καλύτερα από εμένα πόσο πολύ με καταβρόχθιζαν ζωντανό οι φόβοι μου.
“Μια περίοδο που είχα μείνει άνεργος, γιατί σχεδίαζα να αλλάξω δουλειά, με πλησίασε ένας συνάδελφος του Vincent. Μου είπε ότι η αδελφή του, η Jackie, έπασχε από AIDS και ότι μόλις είχε βγει από το νοσοκομείο. Δυσκολεύονταν πολύ να βρουν κάποιον να τη βοηθήσει και αναρωτήθηκαν μήπως μπορούσα να τη βοηθήσω εγώ. Του είπα πως θα το σκεφτώ και θα του απαντήσω. Ζήτησα τη συμβουλή του Vincent. Μου είπε, “Αυτή χρειάζεται απελπισμένα βοήθεια και εσύ έχεις ανάγκη τα χρήματα”. Τον ρώτησα πόσο άρρωστη ήταν και μου είπε πως ήταν μάλλον στα τελευταία της.
¨Όταν μου το είπε αυτό, κάθε φόβος που υπήρχε μέσα μου γιγαντώθηκε. Τον ρώτησα, “Μήπως πιστεύουν όλοι τους πως είμαι ο πιο κατάλληλος άνθρωπος για να τη φροντίσω, επειδή κι εγώ πεθαίνω;”
“Όχι, είπε ο Vincent. Ελπίζουν ότι εσύ δε θα φοβηθείς την αρρώστια της επειδή την έχεις”.
“Τώρα μάλιστα”, σκέφτηκα, “βρήκαν τον κατάλληλο άνθρωπο”.
“Δεν μπορούσα να αναλάβω αυτή την ευθύνη, φοβόμουν πολύ. Ο Vincent μου υπενθύμισε ότι δεν ήμουν υποχρεωμένος να το κάνω αν δεν ήθελα, η γνώμη του όμως ήταν ότι έπρεπε τουλάχιστον να τη γνωρίσω. Εγώ όμως φοβόμουν. Μετά σκέφτηκα ότι έχω ζήσει πολύ καιρό με το φόβο κι έτσι αποφάσισα να κάνω το βήμα και να τη συναντήσω.
“Ζήτησα από τον Vincent να με συνοδέψει στο σπίτι της κοπέλας. Ζύγωσα στην πόρτα, γύρισα προς το μέρος του και είπα, “Vincent, λυπάμαι, δεν μπορώ να το κάνω”.
“Είπε, “Εντάξει, ας πάμε σπίτι και τους παίρνουμε από ‘κει τηλέφωνο”.
“Γύρισα ξανά και κοίταξα την πόρτα, Εκεί ακριβώς, πίσω από εκείνη την πόρτα, ήταν όλοι μου οι φόβοι. Αποφάσισα να περπατήσω ανάμεσά τους και να δω τι θα γίνει. Κάτι με έσπρωχνε να περάσω εκείνη την πόρτα.
“Όταν μπήκα, την είδα να κάθεται σε ένα αναπηρικό καροτσάκι. Θα πρέπει να ζύγιζε γύρω στα σαράντα κιλά. Είχε υποστεί διπλό εγκεφαλικό και έτσι δεν μπορούσε να μιλήσει καλά. Είχε τα πιο μεγάλα καστανά μάτια που είχα δει ποτέ. Μέσα τους έβλεπα όλον εκείνον το φόβο. Ήταν γραμμένος στο μέτωπό της: “Φοβάμαι πως πεθαίνω, φοβάμαι πως θα πεθάνω μόνη, φοβάμαι ότι δε θα έχω κανέναν κοντά μου, φοβάμαι ότι θα φύγεις”. Εκεί, μπροστά μου, κάθονταν οι μεγαλύτεροι φόβοι μου! Την κοίταξα και ένιωσα απέραντη θλίψη. Στο μυαλό μου ηχούσε συνέχεια η φράση, “Κάνε το βήμα. Μπες μέσα στο φόβο σου”. Έκλεισα τα μάτια μου και ρώτησα, “Μπορώ να αρχίσω σήμερα;”
“Καταλάβαινα ότι είχα ανάγκη να τη βοηθήσω, να βοηθήσω μια ξένη, ένα πρόσωπο που δεν ήξερα. Αργότερα, ανακάλυψα ότι οι γονείς της, όταν έμαθαν ότι είχε AIDS, δεν ήθελαν να έχουν καμία σχέση μαζί της. Ήθελαν μόνο να βρουν κάποιον που θα αντιμετώπιζε αυτή την κατάσταση επί πληρωμή, ενώ αυτοί απλά θα περίμεναν να πεθάνει. Υπήρχαν δυο φίλοι που έρχονταν στο σπίτι να τη δουν, όχι όμως και τόσο συχνά. Ξεκίνησα με στόχο να βρίσκομαι εκεί βοηθητικά για λίγες ώρες, μετά πέρασα σε φάση πλήρους απασχόλησης και κατέληξα να είμαι ο καλύτερός της φίλος. Δεν περίμενα ότι θα μπορούσα να κάνω έστω και ένα βήμα με τους φόβους μου, όμως το έκανα. Και στο τέλος την αγάπησα.
“Μετά πέθανε. Έβλεπα το στήθος της που είχε πάψει να ανεβοκατεβαίνει. Ήρθαν από το νεκροτομείο να την παραλάβουν, γεμάτοι νεύρα και τσαντίλα που κανείς δεν τους είπε πως η κοπέλα είχε AIDS. Φοβόντουσαν να την αγγίξουν. Έτσι, μια νοσοκόμα κι εγώ προσφερθήκαμε να βάλουμε το σώμα της Jackie μέσα στη σακούλα. Είχα βαρεθεί να βλέπω παντού γύρω της το φόβο. “Φτάνει πια”, σκέφτηκα. Προτιμούσα να το κάνω εγώ παρά να τους αφήσω να την πλησιάσουν. Ήταν το δυσκολότερο πράγμα που είχα κάνει ποτέ στη ζωή μου. Συνέχισα να της λέω, “Χωρίς φόβο, Jackie, χωρίς φόβο”.”

Ο Troy πολέμησε το φόβο με την αγάπη και νίκησε.
Η καλοσύνη πάντα νικάει το φόβο.
Έτσι μπορείτε να τον νικήσετε κι εσείς, γιατί ο φόβος δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την αγάπη. Η δύναμή του ορθώνεται πάνω σε κούφια θεμέλια. Κάνοντας το βήμα μέσα στο φόβο, μπορείτε να τον νικήσετε.

Υπάρχουν πολλά πράγματα που φοβόμαστε στη ζωή. Φοβόμαστε να μιλήσουμε μπροστά σε κοινό, φοβόμαστε να βγούμε ραντεβού, φοβόμαστε ακόμα και να παραδεχτούμε τη μοναξιά μας. Σε πολλές περιπτώσεις είναι πολύ πιο εύκολο να μείνουμε άπραγοι, παρά να μας απορρίψουν και να έλθουμε αντιμέτωποι με τα επακόλουθα συναισθήματα. Πράγματι, οι φόβοι μας ξεγελούν, επειδή είναι τόσο καλά διαστρωματωμένοι, ο ένας πάνω στον άλλον.

Μπορούμε να ξεφλουδίσουμε έναν προς έναν τους φόβους μας, μέχρι να φτάσουμε στον πιο βαθύ, σ’ εκείνον που πάνω του στηρίζονται όλοι οι άλλοι.

Και αυτός, συνήθως, είναι ο φόβος του θανάτου.
Ας υποθέσουμε ότι ανησυχείτε υπερβολικά για ένα σχέδιο που ετοιμάζετε στη δουλειά. Αν ξεφλουδίσετε αυτόν το φόβο, θα δείτε ότι κάτω απ’ αυτόν υπάρχει ο φόβος ότι δεν είστε άξιοι να τα καταφέρετε. Το επόμενο υπόστρωμα κρύβει κι άλλους διαδοχικούς φόβους: το φόβο ότι δε θα πάρετε αύξηση, ότι θα χάσετε τη δουλειά σας και τελικά ότι δε θα τα καταφέρετε να επιβιώσετε, κάτι που ουσιαστικά αποτελεί το φόβο του θανάτου. Ο φόβος της μη επιβίωσης είναι το υπόστρωμα πολλών από τους οικονομικούς και εργασιακούς μας φόβους.
Ας υποθέσουμε ότι φοβάστε να ζητήσετε από κάποιον ή κάποια να βγείτε μαζί ραντεβού. Πίσω από το φόβο αυτόν υπάρχει ο φόβος της απόρριψης και πίσω από αυτόν ο φόβος ότι δε θα υπάρξει ποτέ κάποιος ή κάποια για σας. Από κάτω υπάρχει ο φόβος ότι δεν είστε αξιαγάπητο πρόσωπο και εφόσον οι άλλοι δε σας αγαπούν, πως είναι δυνατόν να επιβιώσετε; Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ανεπαρκείς, ο βασικός τους φόβος είναι ότι

“Δεν είμαι αρκετός”.

Γιατί βλέπουμε ανθρώπους στα πάρτι να στέκονται αμίλητοι σε μια γωνιά: Επειδή φοβούνται ότι δεν είναι καλοί στο να γνωρίζουν και να μιλάνε με άλλους στα πάρτι, πράγμα που πηγάζει από το φόβο ότι δεν είναι αρκετοί. Οι άλλοι είναι αρκετά γοητευτικοί, οι άλλοι είναι αρκετά όμορφοι, αρκετά ευχάριστοι, αρκετά ενδιαφέροντες, όμως οι άνθρωποι αυτοί φοβούνται ότι οι ίδιοι δεν είναι τίποτε απ’ όλα αυτά.
Όλα τελικά καταλήγουν στο φόβο του θανάτου, που βάσιμα αποτελεί την αιτία του μεγαλύτερου μέρους της δυστυχίας μας. Από φόβο πληγώνουμε, άθελά μας, τα αγαπημένα μας πρόσωπα, για τον ίδιο λόγο αναστέλλουμε τους εαυτούς μας σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Από τη στιγμή που κάθε φόβος έχει τη ρίζα του στο φόβο του θανάτου, εάν μάθουμε να χαλαρώνουμε απέναντι στο φόβο που περιβάλλει το θάνατο, θα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε οτιδήποτε άλλο με μεγαλύτερη ευκολία.
Οι άνθρωποι που πεθαίνουν αντιμετωπίζουν τον υπέρτατο φόβο, το φόβο του θανάτου. Έρχονται αντιμέτωποι με το φόβο του θανάτου και συνειδητοποιούν ότι δεν τους συνθλίβει, ότι δεν έχει πλέον δύναμη επάνω τους. Οι άνθρωποι που πεθαίνουν μαθαίνουν ότι ο φόβος δεν έχει καμία σημασία, όμως για τους υπόλοιπους συνεχίζει να είναι πολύ πραγματικός.

Εάν μπορούσαμε κυριολεκτικά να μπούμε μέσα σας και να αφαιρέσουμε όλους σας τους φόβους – τον κάθε έναν χωριστά – πόσο διαφορετική θα μπορούσε να είναι η ζωή σας; Σκεφτείτε το λίγο. Εάν τίποτε δε σας εμπόδιζε να ακολουθήσετε τα όνειρά σας, πιθανόν η ζωή σας σήμερα να ήταν πολύ διαφορετική. Αυτό μαθαίνουν οι άνθρωποι που πεθαίνουν. Η πορεία προς το θάνατο οδηγεί τους χειρότερους φόβους μας στο προσκήνιο για να τους αντιμετωπίσουμε κατάματα. Μας βοηθά να δούμε τη δυνατότητα που υπάρχει για μια άλλη ζωή και το όραμα αυτό απομακρύνει και τους υπόλοιπους φόβους μας.
Δυστυχώς, όταν οι φόβοι αυτοί μας εγκαταλείπουν, οι περισσότεροι από μας είμαστε πολύ άρρωστοι ή πολύ γέροι για να κάνουμε τα πράγματα που θα κάναμε πριν, αν δεν είχαμε το φόβο. Γερνάμε και αρρωσταίνουμε χωρίς να έχουμε καν δοκιμάσει τα κρυφά μας πάθη, χωρίς να έχουμε ανακαλύψει τη δουλειά που πραγματικά μας αρέσει, χωρίς να έχουμε γίνει εκείνοι που θα θέλαμε να γίνουμε. Εάν κάναμε τα πράγματα εκείνα που λαχταρούσαμε να κάνουμε, θα ήμασταν πάλι γέροι και άρρωστοι – δε θα ήμασταν όμως γεμάτοι πικρίες και μετάνοιες. Δε θα νιώθαμε ότι τελειώνει μια ζωή που έχουμε μισο-ζήσει. Γι’ αυτό το μάθημα που πρέπει να πάρουμε είναι σαφές:
πρέπει να υπερβούμε τους φόβους μας όσο ακόμα είναι καιρός, τώρα, που μπορούμε ακόμη να κάνουμε τα πράγματα που ονειρευόμαστε.

Για να υπερβούμε, ωστόσο, τους φόβους μας θα πρέπει να μετακομίσουμε στον τόπο της αγάπης.
Ευτυχία, άγχος, χαρά, πικρία – έχουμε πολλές λέξεις που περιγράφουν τα πολλαπλά συναισθήματα που βιώνουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Βαθιά όμως, στον πυρήνα της ύπαρξής μας υπάρχουν μόνο δύο:

αγάπη και φόβος. Όλα τα θετικά συναισθήματα προέρχονται από την αγάπη, όλα τα αρνητικά συναισθήματα από το φόβο. Από την αγάπη απορρέει η ευτυχία, η ικανοποίηση, η γαλήνη και η χαρά. Από το φόβο πηγάζει ο θυμός, το μίσος, το άγχος και η ενοχή.

Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν μόνο δύο βασικά συναισθήματα, η αγάπη και ο φόβος. Είναι ακριβέστερο να λέμε ότι υπάρχει μόνο αγάπη ή φόβος, επειδή δεν μπορεί να νιώθουμε και τα δύο αυτά συναισθήματα ταυτόχρονα, την ίδια ακριβώς στιγμή. Είναι αντίθετα. Όταν βρισκόμαστε στο φόβο, δεν είμαστε σ’ έναν τόπο αγάπης. Όταν είμαστε σ’ έναν τόπο αγάπης δεν μπορεί να είμαστε σ’ έναν τόπο φόβου. Μπορείτε να σκεφτείτε κάποια στιγμή στη ζωή σας που νιώθατε ταυτόχρονα το φόβο και την αγάπη; Αδύνατον.
Θα πρέπει να αποφασίσουμε σε ποιόν από τους δύο τόπους θα ανήκουμε. Δεν υπάρχει ουδετερότητα σ’ αυτό. Εάν δεν επιλέξετε ενεργητικά την αγάπη, τότε θα διαπιστώσετε ότι βρίσκεστε σε έναν τόπο φόβου ή ενός από τα παράγωγα συναισθήματά του. Η κάθε στιγμή μας δίνει την ευκαιρία να επιλέξουμε τον έναν ή τον άλλον τόπο. Και θα πρέπει συνεχώς να κάνουμε αυτή την επιλογή, ειδικά σε δύσκολες καταστάσεις όπου αμφισβητείται η επιλογή της αφοσίωσής μας στην αγάπη.
Η επιλογή της αγάπης δε σημαίνει ότι δε θα νιώσετε ποτέ ξανά το φόβο. Αυτό που ουσιαστικά σημαίνει είναι ότι πολλοί από τους φόβους σας τελικά θα βγουν στην επιφάνεια για να θεραπευτούν. Αυτή είναι μία συνεχής διαδικασία. Να θυμάστε ότι, αφού επιλέξετε την αγάπη, θα νιώθετε φόβο με τον ίδιο περίπου τρόπο που πεινάτε ενώ έχετε φάει. Για να θρέψουμε και να γαλουχήσουμε τις ψυχές μας, πρέπει αδιάλειπτα να επιλέγουμε την αγάπη και να απομακρύνουμε το φόβο, ακριβώς όπως τρώμε για να θρέψουμε το σώμα μας και να απομακρύνουμε την πείνα.
… Όλοι οι φαντασιακοί μας φόβοι αφορούν είτε στο παρελθόν είτε στο μέλλον, μόνο η αγάπη ανήκει στο παρόν.

Το “τώρα” είναι η μόνη αληθινή στιγμή που έχουμε και η αγάπη το μόνο πραγματικό συναίσθημα, επειδή είναι το μόνο που εξελίσσεται στο παρόν. Ο φόβος βασίζεται πάντα σε κάτι που έχει συμβεί στο παρελθόν και μας κάνει να φοβόμαστε για κάτι που νομίζουμε ότι μπορεί να συμβεί στο μέλλον. Το να ζούμε λοιπόν στο παρόν σημαίνει να ζούμε στην αγάπη, όχι στο φόβο.

Αυτός είναι ο στόχος μας, να ζούμε στον τόπο της αγάπης. Και μπορούμε να δουλέψουμε στην κατεύθυνση του στόχου αυτού, μαθαίνοντας να αγαπάμε τους εαυτούς μας. Όταν εμποτίζουμε τους εαυτούς μας με αγάπη, τότε αρχίζουμε να ξεπλένουμε όλους μας τους φόβους.

Δυστυχώς, οι περισσότερο από μας είμαστε γεμάτοι φόβους. Πολλοί μοιάζουμε με τον Joshua, έναν τριανταπεντάχρονο γραφίστα, ο οποίος συνεργάζεται με τυπογράφους ως ελεύθερος επαγγελματίας. Έχει σπουδάσει καλές τέχνες και το όνειρό του ήταν η ζωγραφική, τώρα όμως περνάει τον περισσότερο χρόνο του σχεδιάζοντας επαγγελματικές κάρτες.
Αυτός ο άντρας είχε μεγάλα όνειρα κάποτε, φοβόταν όμως να απλώσει το χέρι στη χρυσή ευκαιρία.

“Είναι η φτιαξιά μου τέτοια”, επέμενε. “Δεν είμαι εγώ ο τύπος του επιτυχημένου”.

Συζητώντας πάνω σ’ αυτό, προσπάθησα να καταλάβω τι ήταν εκείνο που τον έκανε να νιώθει τόσο ανάξιος. Δεν ήταν το ότι είχε περάσει κάποια τρομερή αποτυχία ή κάποια ταπείνωση, δεν θα μπορούσε εξάλλου, γιατί είχε να ζωγραφίσει από τότε που τελείωσε το κολλέγιο. Πηγαίναμε μπρος πίσω, έως ότου κάποια στιγμή σκοντάψαμε σε μια αναφορά του για το θάνατο του πατέρα του.

“Ο πατέρας μου ήταν σαν κι εμένα”, μου εξήγησε ο Joshua. “Ήθελε να κάνει πολλά πράγματα, όμως απλά δεν μπορούσε να τα κάνει. Ήταν σαν κι εμένα, κάτι σαν αποτυχημένος”.

Συνεχίζοντας τη συζήτησή μας, συνειδητοποιήσαμε ότι δεν υπήρχε κάποιος προφανής λόγος που να εξηγεί την αδυναμία του πατέρα του να πραγματοποιήσει τα όνειρά του.
“Γιατί ήταν ο πατέρας σου ‘κάτι σαν αποτυχία’:” Ήθελα να επιμείνω εκεί. “Μήπως ήταν μουγκός; Μήπως δεν μπορούσε να συναναστραφεί με ανθρώπους; Ατάλαντος; Μήπως είχε ζήσει αλεπάλληλες αποτυχίες; Τι ήταν εκείνο που τον κρατούσε;”
Ο Joshua σκέφτηκε πολλή ώρα πριν τελικά απαντήσει, “Δεν είχε τίποτα στραβό. Ήταν έξυπνος, ταλαντούχος και τα πήγαινε μια χαρά με τους άλλους. Θα μπορούσε να κάνει οτιδήποτε ήθελε, όμως δεν προσπάθησε ποτέ. Και έλεγε πάντα, “Στη δική μας οικογένεια τα πράγματα ποτέ δεν πήγαν κατ’ ευχή”. Θυμάμαι ακόμα ότι, όταν ο μπαμπάς ήταν στα τελευταία του, ήθελε να έλθει σε επαφή με έναν παλιό του φίλο, που είχε να τον δει πάνω από είκοσι χρόνια. Δεν ήλθε όμως, επειδή πίστευε πως ο άνθρωπος αυτός δε θα ήθελε να μάθει νέα του μετά από τόσα χρόνια”.
Ξαφνικά, κάτι άστραψε στο πρόσωπο του Joshua. “Ξέρω για τι πράγμα μιλούσε”, είπε.

“Έχω πάντα την αίσθηση ότι δεν είμαι αρκετά καλός. Δεν είμαι αρκετά καλός για να ζωγραφίσω”.

Το πρόβλημα αυτού του νέου άντρα δεν ήταν ότι σχεδίαζε επαγγελματικές κάρτες αντί να ζωγραφίζει, ήταν ότι ένιωθε ανεπαρκής, ανεπαρκής να ριψοκινδυνεύσει την ολοκλήρωση του επαγγέλματός του. Τον ρώτησα τι θα άλλαζε στη ζωή του τώρα, εάν δεν είχε το φόβο που είχε. “Θα έκανα μαθήματα ζωγραφικής”, μου απάντησε.
Αυτό ήταν ένα καλό παράδειγμα τι σημαίνει “παραγκωνίζω το φόβο”.
“Αυτό θα ήταν διαφορετικό απ’ ότι έκανε ο πατέρας σου, έτσι δεν είναι;” τον ρώτησα.
Σκέφτηκε για ένα λεπτό και μετά απάντησε: “Ναι. Ο μπαμπάς πέθανε αφήνοντας άθικτους όλους του τους φόβους”.
Ο Joshua έχει την ευκαιρία για μια διαφορετική ζωή, μια ζωή με λιγότερο φόβο. Ίσως κάποτε να γίνει ένας σπουδαίος ζωγράφος ή μπορεί απλά να απολαμβάνει τη ζωγραφική ως τέχνη η χόμπυ και όχι ως επάγγελμα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, δε θα ζει πλέον μέσα στο φόβο ούτε θα πεθάνει μ’ αυτόν.

Όλοι ζούμε με το ενδεχόμενο του θανάτου, οι άνθρωποι όμως που πεθαίνουν ζουν ως υποψήφιοί του. Τι κάνουν με την οξυμένη επίγνωση που έχουν; Ριψοκινδυνεύουν περισσότερα πράγματα, επειδή δεν έχουν πλέον τίποτε να χάσουν. Οι ασθενείς που βρίσκονται στη μεθόριο της ζωής λένε ότι νιώθουν απίστευτη ευτυχία, όταν συνειδητοποιούν ότι δεν έχουν πλέον να φοβηθούν τίποτε, ότι δεν έχουν τίποτα να χάσουν.

Αυτό που μας κάνει δυστυχισμένους στη ζωή είναι ο ίδιος ο φόβος και όχι τα πράγματα που φοβόμαστε.

Ο φόβος έχει πολλά προσωπεία – θυμός, προστασία, αυτάρκεια. Θα πρέπει να μετατρέψουμε το φόβο μας σε σοφία. Κάθε μέρα κάντε ένα μικρό βήμα μπροστά. Εξασκηθείτε στην αρχή με τα μικρά πράγματα που φοβάστε να κάνετε.

Η τεράστια δύναμη που έχει πάνω σας ο φόβος υπάρχει μόνο όταν δεν τον προκαλείτε.

Μάθετε να χρησιμοποιείτε τη δύναμη της αγάπης και της καλοσύνης για να ξεπεράσετε το φόβο.

Η συμπόνια μπορεί να σας βοηθήσει να συμμαχήσετε με την αγάπη και την καλοσύνη σας όταν έρχεστε αντιμέτωποι με το φόβο.

Την επόμενη φορά που θα φοβηθείτε, να είστε ευσπλαχνικοί και πονετικοί.

Εάν βρίσκεστε κοντά σε έναν άρρωστο άνθρωπο, ακόμα και σε κάποιον που έχει ένα απλό κρυολόγημα, μπορεί να νιώσετε την ανάγκη να κρατήσετε κάποιες αποστάσεις, επειδή φοβάστε μην κολλήσετε. Μην απομακρυνθείτε, συμπονέστε τον – ξέρετε πως είναι να έχεις κρυολόγημα.
Εάν αυτό που σας σταματά είναι ο φόβος ότι αυτό που είστε ή αυτό που έχετε κάνει δεν είναι αρκετό, νιώστε συμπόνια για τον εαυτό σας… Θα ξαφνιαστείτε όταν δείτε πώς η συμπόνια διαλύει ακαριαία το φόβο, η συμπόνια και για τον εαυτό σας και για τους γύρω σας.
Εάν μπορέσουμε να καταλάβουμε ότι κάθε άνθρωπος μέσα του είναι λίγο τρομαγμένος, όπως είμαστε κι εμείς, τότε μπορούμε να ζούμε με μεγαλύτερη συμπόνια και λιγότερο φόβο.

…Εάν ζείτε με το φόβο, στην ουσία δε ζείτε. Η κάθε σκέψη που κάνετε είτε ενισχύει το φόβο είτε διευρύνει την αγάπη.

Η αγάπη γεννάει αγάπη, επεκτείνει τον εαυτό της. Ο φόβος γεννάει το φόβο, ειδικά όταν μένει κρυφός.

Επίσης, παράγετε περισσότερο φόβο, όταν οι πράξεις σας πηγάζουν από φόβο.

Την αληθινή ελευθερία τη ζούμε μόνο όταν κάνουμε τα πράγματα που μας τρομάζουν περισσότερο απ’ όλα.

Κάντε το άλμα και θα βρείτε τη ζωή, δε θα τη χάσετε. Μερικές φορές, το να ζούμε μια ασφαλή ζωή, σεβόμενοι απόλυτα όλους μας τους φόβους, τις ανησυχίες και αγωνίες, είναι ότι πιο επικίνδυνο μπορούμε να κάνουμε.

Μην κάνετε το φόβο μόνιμο συγκάτοικο της ζωής σας: όταν εγκαταλείπουμε τους φόβους μας ή τουλάχιστον ζούμε κόντρα σ’ αυτούς, κατά έναν παράδοξο και εκπληκτικό τρόπο, επιστρέφουμε στον ασφαλή μας τόπο. Μπορείτε να μάθετε να αγαπάτε χωρίς αναστολές, να μιλάτε χωρίς επιφυλάξεις και να νοιάζεστε χωρίς αυτοάμυνες.

Από τη στιγμή που θα βρεθούμε στην άλλη πλευρά των φόβων μας, τότε ανακαλύπτουμε μια νέα ζωή.

Τελικά η αγάπη γίνεται η εγκατάλειψη των φόβων μας.

Όπως είχε πει και Helen Keller, “Η ζωή είναι είτε μία παράτολμη περιπέτεια είτε ένα τίποτε”.

Εάν μπορούμε να μάθουμε αυτά τα μαθήματα του φόβου, τότε μπορούμε να ζήσουμε μια ζωή που προκαλεί δέος και θαυμασμό. Μια ζωή που είναι πέρα ακόμη και από τα όνειρά μας, μια ζωή χωρίς φόβο.

Απόσπασμα από το βιβλίο της Elisabeth Kübler-Ross & David Kessler: “Μαθήματα ζωής”
psycheandlife2.wordpress.com