Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού η 11η Δεκεμβρίου και εκατομμύρια παιδιά συνεχίζουν να πεθαίνουν από ασιτία και να εργάζονται υπό άθλιες συνθήκες..

«Η παιδική ηλικία είναι το βασίλειο της μεγάλης δικαιοσύνης και της βαθιάς αγάπης. Στα χέρια ενός παιδιού κανένα πράγμα δεν είναι σπουδαιότερο από κάποιο άλλο. Παίζει με μια χρυσή καρφίτσα ή με ένα λευκό λουλούδι. Δεν έχει φόβο της απώλειας. Για το παιδί ο κόσμος εξακολουθεί να είναι το όμορφο δοχείο μέσα στο οποίο δεν χάνεται τίποτα. Δεν αναγκάζει τα πράγματα να εγκατασταθούν κάπου. Τα αφήνει να διαβούν μέσα από τα χέρια του σαν αγέλη σκοτεινών νομάδων που περνούν κάτω από μιαν αψίδα θριάμβου. Για λίγο φωτίζονται μέσα στην αγάπη του και έπειτα σκοτεινιάζουν ξανά. Ό,τι φωτίστηκε μέσα στην αγάπη του παραμένει εντός της σαν εικόνα που δεν πρόκειται να χαθεί»

Ράινερ Μαρία Ρίλκε: Μικρά δοκίμια για την τέχνη

Παγκόσμια Ημέρα Παιδιού
Δραματικά τα στοιχεία για τις συνθήκες
διαβίωσης των παιδιών σε όλο τον κόσμο

Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού η 11η Δεκεμβρίου και εκατομμύρια παιδιά συνεχίζουν να πεθαίνουν από ασιτία και να εργάζονται υπό άθλιες συνθήκες. Σύμφωνα με στοιχεία της Unicef, περισσότερα από 22.500 παιδιά σε όλο τον κόσμο χάνουν κάθε μέρα τη ζωή τους από έλλειψη εμβολίων, ακάθαρτο νερό, έλλειψη τροφής ή κακή διατροφή.

Εκτιμάται ότι 980.000 - 1.250.000 παιδιά πέφτουν κάθε χρόνο θύματα εμπορίας ανθρώπων (για πορνεία, παιδική εργασία, αφαίρεση οργάνων) και 158 εκατ. παιδιά ηλικίας 5 - 14 ετών εργάζονται υπό σκληρές και απάνθρωπες συνθήκες. Αισιόδοξο στοιχείο αποτελεί η είδηση ότι εκατομμύρια περισσότερα παιδιά παρακολουθούν σήμερα σχολείο απ’ ό,τι πριν από 10 χρόνια.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Κοινωνικό Πορτρέτο της Ελλάδας 2010 (ΕΚΚΕ), 450.000 παιδιά και έφηβοι διαβιούν υπό ενδεείς συνθήκες. Κι αν τα ελληνικά νοικοκυριά με ανήλικα παιδιά μειώνονται σε απόλυτους αριθμούς, ο αριθμός των φτωχών παιδιών αυξάνεται σταθερά. Σήμερα το 23,3% των παιδιών ηλικίας 0-17 ετών ζουν στη φτώχεια, στο περιθώριο της κοινωνίας και το ποσοστό βαίνει αυξανόμενο.

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα αδυνατεί να παράσχει ισότιμη σχολική φοίτηση σε όλα τα παιδιά. Το 7% των μαθητών εγκαταλείπουν το σχολείο στο δημοτικό ή το γυμνάσιο. Ανάλογο ποσοστό εφήβων εγκαταλείπει το Λύκειο, ανεβάζοντας στο 14,6% το ποσοστό των παιδιών που αδυνατούν να ολοκληρώσουν τη 12ετή εκπαίδευση. Ειδικά μεταξύ των φτωχών παιδιών, αναλφάβητα είναι το 71,2%.

Σε ό,τι αφορά την παιδική εργασία, όπως επισημαίνει ο Συνήγορος του Παιδιού Γιώργος Μόσχος, ακμάζει στη χώρα μας. Σύμφωνα με στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, περίπου 20.000 έφηβοι εργάζονται νόμιμα. Όμως, ο πραγματικός αριθμός των ανηλίκων εργαζομένων είναι πενταπλάσιος. Όπως εκτιμάται από το Συνήγορο του Παιδιού, 75.000 επιπλέον έφηβοι εργάζονται στη μαύρη αγορά εργασίας.

Κατά τα άλλα, δεν ξεπερνούν τους 70 οι ανήλικοι φυλακισμένοι, ενώ 5.000 παιδιά με αναπηρία ή χρόνιες παθήσεις διαβιούν σε ιδρύματα. Ο Συνήγορος του Παιδιού διεξάγει εδώ και χρόνια αγώνα για να κλείσουν τα παλαιά, μεγάλα ιδρύματα και να αντικατασταθούν από μικρές δομές εναλλακτικές του εγκλεισμού και από ειδικές στέγες προστατευτικής φιλοξενίας.

Άλυτο παραμένει το σοβαρότατο κοινωνικό πρόβλημα των 7.000 - 8.000 αλλοδαπών παιδιών, που εισέρχονται ετησίως ασυνόδευτα και ανυπεράσπιστα στην Ελλάδα, εύκολα θύματα κάθε εγκληματικής δραστηριότητας.

Το Συμβούλιο Εφήβων

Κι αν ο τρόπος που η κοινωνία των ενηλίκων αντιμετωπίζει τα παιδιά γεννά απογοήτευση, η σκέψη και η δράση των παιδιών που η ζωή τούς επιτρέπει να συνεχίζουν κανονικά τις σπουδές τους, μπορεί να μας γεμίσει αισιοδοξία. Ενδεικτικές οι προτάσεις της Ομάδας Εφήβων Συμβούλων του Συνηγόρου του Παιδιού, που υποβλήθηκαν τον περασμένο Οκτώβριο στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνηγόρων του Παιδιού στο Στρασβούργο. Από τις προτάσεις συμπεραίνεται ότι τα παιδιά γνωρίζουν πολύ καλά τα προβλήματα της εκπαίδευσης, της υγείας, του Διαδικτύου. Οι συγκεκριμένες προτάσεις είναι εξαιρετικά εύστοχες και ειδικά αυτές για την προστασία των ανηλίκων από το Ίντερνετ συνιστούν ό,τι δεν μπορεί να σκεφθεί ένας γονιός και του δείχνει το παιδί του.

Εκδηλώσεις

Κατά τα άλλα, η Ελληνική Επιτροπή της Unicef με ευκαιρία την Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού διοργανώνει σειρά εκδηλώσεων:

* την Κυριακή 12 Δεκεμβρίου έκθεση παιδικής ζωγραφικής στο εκθεσιακό κέντρο Expo Athens σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Ιδιοκτητών Παιδικών Σταθμών (ΠΑΣΙΠΣ).
* τη Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου Τηλεμαραθώνιο Αγάπης στην ΕΤ-1 για την προστασία των παιδιών στην Ελλάδα και τον κόσμο. Προσφορές στα τηλέφωνα 801 500 12345, με SMS κενό μήνυμα στο 54234, σε όλες τις τράπεζες.
* στις 19 Δεκεμβρίου στο κλειστό γυμναστήριο ΜΕΤΣ γίνεται η μεγάλη διαπολιτισμική γιορτή της Unicef με παιδιά από σχολεία της Αττικής.
* στις 21 - 22 - 23 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται μεγάλη έκθεση φωτογραφίας και μπαζάρ στην αίθουσα του μετρό στο Σύνταγμα.

Αθήνα - Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2010

Η μελωδία των πραγμάτων
Ολοφώτεινες σκέψεις του Ράινερ Μαρία Ρίλκε
για την άφατη καθημερινότητα.

Μπορεί να μην πετάμε τη σκούφια μας -αν έχουμε- για την τέχνη, για τις μεγάλες δημιουργίες ή για τις μυήσεις στην ανωτερότητα, αλλά οι ιδιάζουσες φωνές, θέλουμε δεν θέλουμε, αποκλείεται να μας αφήσουν αδιάφορους. Τρόπος του λέγειν βέβαια, διότι η τύχη ενός εκάστου μέσα στο ανθρωπομάνι δεν κατέχει δική της σφραγίδα, δεν είναι καταγεγραμμένη σε κάποιο αόρατο και δυσεύρετο κιτάπι - απεναντίας γράφεται και ξεγράφεται αενάως καθώς «χτυπάμε στα τυφλά γύρω μας», παρά το γεγονός ότι έχουμε την αυταπάτη πως ελέγχουμε την κατάσταση, πως ξέρουμε απέξω κι ανακατωτά τον εαυτό μας και τον απαγγέλλουμε σαν τετράστιχο. Κατά συνέπεια, έχουν κάποιο δίκιο όσοι διατείνονται ότι το εγώ, ο περίφημος εαυτός, δεν αποτελεί δεδομένο παρά επώδυνη ευρεσιτεχνία, αυτοανακάλυψη που συχνά γειτονεύει με την παράνοια και το ακατόρθωτο. Άλλο πράγμα είναι «να κεντάς με μετάξι» το σώψυχό σου και άλλο, ριζικά διαφορετικό, να το χαζοκεντάς με κοινό μαλλί.

Επειδή όλα τα μαθαίνουμε κατά κανόνα από την εύκολη μεριά τους, τελικά η σχέση με τη ζωή υποκύπτει σε φτηνές συμφωνίες με τη συνήθεια, η οποία είναι τετραπέρατη μεν, αλλά μοιάζει με τυφλοσούρτη ο οποίος ευνοεί μονίμως την ήσσονα προσπάθεια. Η καθημερινότητα αρέσκεται στα μικρά έξοδα, κόβει δρόμο και γίνεται -ο μη γένοιτο- επαγγελματίας της ζωής, οπότε ακόμη και οι μικροί παράδεισοι σαν το κάπνισμα ή τη ντόλτσε φαρνιέντε (τη γλυκιά απραξία) αποκτούν κύρος βιοθεωρίας. Ο μικρόκοσμος κυριαρχεί και φυλάει καλά τα σύνορά του. Αλλά υπάρχει και η δύσκολη μεριά. Σε ένα μικρό βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα (Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Μικρά δοκίμια για την τέχνη, Printa) ο αναγνώστης δεν χρειάζεται να είναι ερασιτέχνης (έρως+τέχνη) για να δανειστεί κάποιες σκέψεις. Ούτε απαιτείται κάποια σοφολογιότατη προπαιδεία για να το διεξέλθει όχι ξεφυλλίζοντας, παρά κάνοντας τον γύρο της συνείδησής του με άλλον τρόπο.
Τι κάνουν συνήθως δύο άνθρωποι;

«Με λέξεις και χειρονομίες προσπαθούν να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον. Σχεδόν στραμπουλάνε τα χέρια τους, γιατί οι κινήσεις τους δεν είναι αρκετά πλατιές. Καταβάλλουν αμέτρητες προσπάθειες, πετώντας κουβέντες αναμεταξύ τους, αλλά είναι πραγματικά κακοί παίκτες και δεν κατορθώνουν να πιάσουν την πάσα. Και έτσι περνάει ο καιρός, σκύβοντας και ψάχνοντας για το τόπι - ακριβώς όπως και στη ζωή». «Τυχαίνει, μάλιστα, δύο άνθρωποι να πηδήσουν ταυτόχρονα ο ένας προς τον άλλον, να συναντηθούν μονάχα στον αέρα και ύστερα από όλη αυτή την προσπάθεια να βρεθούν το ίδιο μακριά -όσο πρωτύτερα- ο ένας από τον άλλον». «Εάν συναντηθούν δύο ή τρεις άνθρωποι, δεν σημαίνει κιόλας ότι θα κάνουν συντροφιά. Είναι σαν μαριονέτες που τις κινούν διαφορετικά χέρια. Μόνο όταν το ίδιο χέρι πιάσει όλα τα νήματα αποκτούν κάτι κοινό, που τους ωθεί είτε να υποκλιθούν είτε να ριχτούν ο ένας στον άλλον. Η δύναμή τους ενοικεί και αυτή εκεί, στο κυρίαρχο χέρι, όπου σταματούν τα νήματα».

Ο Ρίλκε, όπως γνωρίζουμε, ήταν μύστης της ποιητικής τέχνης (την οποία θεωρούσε μέσο και όχι σκοπό), κατά συνέπεια επιμένει ψυχαναγκαστικά στο τρίτο στοιχείο. Όπως για να ιδωθούν δύο άνθρωποι χρειάζεται ένα τρίτο στοιχείο (το φως ή η γλώσσα), για να κοινωνήσουν τα εγώ τους απαιτείται ένας «άλλος» παράγοντας: ο πόνος, η ομορφιά, το τοπίο, το Είναι, ο Θεός, το άπειρο. Για να μη ναυαγούμε όμως στα μεγάλα λόγια, αρκεί να παραθέσουμε τα δικά του παραδείγματα. «Είτε σε περιβάλλει το τραγούδι του φαναριού είτε η φωνή της θύελλας, πάντοτε αγρυπνά πίσω σου μια πλατιά μελωδία, υφασμένη με χίλιες φωνές, και μέσα σε αυτήν υπάρχει κάπου χώρος για το δικό σου σόλο. Το να γνωρίζεις πότε ήρθε η σειρά σου να τραγουδήσεις, αυτό είναι το μυστικό της δικής σου μοναξιάς· αυτή είναι και η τέχνη των αληθινών συναναστροφών: από τις μεγαλόστομες λέξεις να αφεθείς σε μια κοινή μελωδία». Τι κάνουν οι συγγενείς που συναντήθηκαν στο νεκροκρέβατο ενός αγαπημένου προσώπου; Ο ένας ζει μέσα σε τούτη τη βαθιά ανάμνηση, ο άλλος στην άλλη. Λόγια, χειρονομίες, χειραψίες· ώσπου «απλώνεται πίσω τους ο πόνος. Κάθονται λοιπόν, χαμηλώνουν τα μέτωπά τους και σιωπούν. Ακούγεται τότε ένα θρόισμα, όπως ο αέρας μέσα στο δάσος. Και τότε έρχονται κοντά όσο ποτέ άλλοτε».

Όταν ο Ρίλκε συμπεραίνει ότι η ρίζα δεν βλέπει τους καρπούς, εντούτοις δεν παύει να τους θρέφει· όταν στη συνάντηση δύο ανθρώπων διακρίνει (χωρίς να φαίνεται) τον βωμό όπου καίει η φωτιά αντανακλώντας στα πρόσωπά τους, ουσιαστικά αποδίδει το πλέον κοινό βίωμα με έναν απαράμιλλο τρόπο. Η στροφή προς το καθημερινό άφατο, προς τη μελωδία των πραγμάτων και όχι προς τα πράγματα, προς το τοπίο και προς τη νύχτα, με έναν λόγο προς ένα στοιχείο στο οποίο ανήκεις χωρίς να το ελέγχεις, τον κάνει -πάντα από τον φόβο ότι δεν θα γίνει κατανοητός- να δοξολογήσει την παιδική ηλικία, όπου αυτό το στοιχείο εμφανίζεται αλώβητο.

Ράινερ Μαρία Ρίλκε: Μικρά δοκίμια για την τέχνη, μτφρ. Ιωάννα Παρασκελίδη, επιμ. Πελαγία Τσινάρη, εκδόσεις Printa

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗ