Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2009

«τι μας ενώνει και τι μας διαφοροποιεί ως μέλη του είδους μας;»





Τα πλεονεκτήματα της πλουραλιστικής νοημοσύνης

Το ακανθώδες ερώτημα «τι μας ενώνει και τι μας διαφοροποιεί ως μέλη του είδους μας;» απασχολούσε ανέκαθεν την ανθρώπινη σκέψη. Ωστόσο μόνο σχετικά πρόσφατα άρχισε να διαφαίνεται η δυνατότητα να βρεθούν, επιτέλους, κάποιες διυποκειμενικές και διαφυλετικές επιστημονικές απαντήσεις και αυτές οι απαντήσεις ελπίζουμε να αποδειχτούν περισσότερο αυστηρές και λιγότερο ιδεολογικά φορτισμένες από εκείνες που δόθηκαν κατά το παρελθόν.

Σήμερα η έρευνα των προϋποθέσεων της έλλογης σκέψης και της έκφρασης των συναισθημάτων μας συνδέεται τόσο στενά με τη μελέτη της λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου, ώστε να μιλάμε για «συναισθηματικό» και «κοινωνικό» εγκέφαλο που, μαζί με τον «γνωσιακό εγκέφαλο», συναπαρτίζουν τη νοητική μηχανή μας. Ποτέ άλλοτε ο ενιαίος ανθρώπινος νους δεν εμφανιζόταν τόσο πολύμορφος, πολύτροπος και πολυφυής. Και η αποδοχή αυτής της πλουραλιστικής νοημοσύνης των ανθρώπων, εκτός από κοινωνικά αναγκαία, ίσως αποδειχτεί και επωφελής... οικολογικά

Ολα τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα υποδεικνύουν σαφώς ότι ο ανθρώπινος νους δεν είναι προϊόν θεϊκής ή κοινωνικής δημιουργίας, αλλά αντίθετα ένα πολύτιμο βιολογικό «όργανο» που επιλέχτηκε και διαμορφώθηκε εξελικτικά επειδή εξασφάλιζε και εξασφαλίζει την επιβίωση του είδους μας. Υπό αυτή την έννοια, όλες οι ανώτερες νοητικές λειτουργίες μας -έλλογη σκέψη, γλώσσα, συναισθήματα κ.ο.κ.- δεν θεωρούνται πλέον αιθέριες ή άυλες οντότητες αλλά τα προϊόντα της λειτουργίας και της αλληλεπίδρασης του εγκεφάλου μας.

Αυτή η φαινομενικά «υλιστική» προσέγγιση των νοητικών φαινομένων προκαλούσε ανέκαθεν έντονες αντιδράσεις και δικαιολογημένα συναντούσε τη σθεναρή αντίσταση όχι μόνο των θρησκόληπτων, αλλά και των πιο ανοιχτόμυαλων στοχαστών και επιστημόνων. Οι τελευταίοι, μάλιστα, αντέτειναν ότι οι διαθέσιμες επιστημονικές εξηγήσεις και κυρίως τα ελλιπή πειραματικά ή παρατηρησιακά δεδομένα δεν μπορούν να τεκμηριώσουν τη νομιμότητα ενός τέτοιου γιγάντιου άλματος από τον ανθρώπινο εγκέφαλο στις ανώτερες νοητικές λειτουργίες.

Αυτά μέχρι πρόσφατα γιατί τις τελευταίες δεκαετίες η εκρηκτική ανάπτυξη των επιστημών του εγκεφάλου και του νου, δηλαδή των Νευροεπιστημών και των Γνωσιακών Επιστημών, έχουν καταστήσει εντελώς ανεπίκαιρες και καταχρηστικές τέτοιες επιφυλάξεις. Σήμερα κανένα νοητικό φαινόμενο -από τις πιο αφηρημένες σκέψεις μας μέχρι τις πιο στοιχειώδεις συναισθηματικές ανάγκες μας - δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητο ή αυτόνομο από τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου μας!




Ο συναισθηματικός εγκέφαλος

Επί δύο χιλιετίες η κυρίαρχη πολιτισμική αντίληψη επέβαλε τη συστηματική υποτίμηση και απαξίωση των συναισθημάτων ως βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της έλλογης σκέψης. Ακόμη και ένας βαθύτατος στοχαστής των ανθρώπινων πραγμάτων όπως ο Πλάτων θεωρούσε πως για την ανάπτυξη του «Λογιστικού» (δηλαδή του ανθρώπινου λόγου-νου) ήταν απαραίτητη η απελευθέρωση από τον εξαιρετικά περιοριστικό και βλαπτικό κλοιό των συναισθημάτων (του «Θυμοειδούς», όπως το αποκαλούσε).

Από πολύ νωρίς η οικογένεια και το σχολείο μάς διδάσκουν να απαξιώνουμε τα συναισθήματά μας και να τα ελέγχουμε.

Η καθημερινή μας εμπειρία αλλά και σωρεία νευρολογικών μελετών αποδεικνύουν βέβαια το ακριβώς αντίθετο: δεν μπορούμε ποτέ να απελευθερωθούμε εντελώς από τα συναισθήματά μας. Αν μάλιστα σε έναν άνθρωπο συμβεί να αποκοπούν -εξαιτίας π.χ. της ευνουχιστικής διαπαιδαγώγησης, ενός ατυχήματος ή μετά μια νευροχειρουργική επέμβαση- οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των συναισθημάτων και της έλλογης σκέψης, τότε συμπεριφέρεται σαν ζόμπι ή σαν βραχυκυκλωμένο ρομπότ.

Οι πιο σημαντικές μελέτες της παθολογίας και της βιολογικής λειτουργίας των συναισθημάτων πραγματοποιήθηκαν στις ΗΠΑ στο εργαστήριο του περίφημου Πορτογάλου νευροεπιστήμονα Antonio Damasio. Μελετώντας κάποιες διάσημες πια κλινικές περιπτώσεις ατόμων με βλάβη στον προσθιομετωπιαίο φλοιό, που βρίσκεται στο πρόσθιο τμήμα του εγκεφάλου, κατάφερε να αποσαφηνίσει τις νευροβιολογικές προϋποθέσεις της συναισθηματικής συμπεριφοράς.

Το ερώτημα που έθεσε ο Α. Damasio ήταν: πώς γίνεται τα ίδια άτομα, τα οποία πριν υποστούν κάποια βλάβη σε αυτή την περιοχή ήταν αξιαγάπητα και κοινωνικότατα, να μεταμορφώνονται σε βίαια και αντικοινωνικά «τέρατα», παντελώς ανίκανα να βιώσουν ενδιαφέρον, αγάπη και στοργή ή να σχεδιάσουν ή να πράξουν οτιδήποτε στο άμεσο μέλλον; Η έρευνα αυτών των περιπτώσεων οδήγησε στον ακριβή εντοπισμό ενός σημαντικού εγκεφαλικού κυκλώματος, μιας βασικής νευρικής οδού επικοινωνίας που συνδέει την έλλογη σκέψη με το συναίσθημα. Πιο συγκεκριμένα, τα ανώτερα κέντρα του μετωπιαίου φλοιού με την αμυγδαλή, μια αρχέγονη δομή που ρυθμίζει τις απαντήσεις του εγκεφάλου στις συναισθηματικές καταστάσεις.

Οι έρευνες τού Damasio καθώς και άλλων νευρολόγων απέδειξαν ότι όταν διακόπτεται (από κάποια βλάβη ή χειρουργική επέμβαση) αυτό το σταυροδρόμι που συνδέει τον «ανώτερο» ορθολογικό εγκέφαλο με τον «κατώτερο» συναισθηματικό εγκέφαλο, τότε οι ασθενείς μεταμορφώνονται σε απαθή ζόμπι: πλάσματα ικανά να κάνουν έλλογες σκέψεις, αλλά παντελώς ανίκανα να τις χρωματίζουν ή να τις εμπλουτίζουν με συναισθήματα.

Η ανάγκη, όμως, επανένταξης και αναβάθμισης της σημασίας των συναισθημάτων δεν προέκυψε αποκλειστικά από τη μελέτη νευρολογικών παθήσεων αλλά και από πλήθος ψυχολογικών ερευνών σε φυσιολογικά άτομα. Μολονότι κατά το δεύτερο ήμισυ του εικοστού αιώνα οι ψυχολόγοι αγνοούσαν τις νευροεγκεφαλικές προϋποθέσεις των συναισθημάτων, κατάφεραν να αποκαλύψουν τη σημαντική επιρροή τους στη ζωή των ανθρώπων. Ετσι, το 1990 οι Αμερικανοί ψυχολόγοι Ρ. Salovey και J. Mayer εισάγουν για πρώτη φορά τον όρο «συναισθηματική νοημοσύνη», για να περιγράψουν την ικανότητά μας να διακρίνουμε, να αναγνωρίζουμε και να χρησιμοποιούμε τα συναισθήματα των άλλων ή τα δικά μας για να καθοδηγούμε τις σκέψεις και τις πράξεις μας. Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1983, ένας άλλος Αμερικανός ψυχολόγος, ο Howard Gardner, είχε προτείνει τον όρο «διαπροσωπική νοημοσύνη» για να περιγράψει κάτι ανάλογο.

Ομως ο όρος «συναισθηματική νοημοσύνη» θα γίνει ευρύτατα γνωστός μόνο μετά το 1995, όταν θα εκδοθεί το ομώνυμο μπεστ σέλερ του Daniel Goleman (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα). Στο πασίγνωστο αυτό βιβλίο ο Goleman, ένας παντελώς άγνωστος τότε συγγραφέας, κατάφερε να συνοψίσει και να εκλαϊκεύσει, με τρόπο εύπεπτο και μάλλον απλοϊκό, τις πιο ετερογενείς κατακτήσεις της νευροεπιστήμης και της γνωσιακής ψυχολογίας της εποχής. Εκτοτε, και ως διά μαγείας, όλοι θα ανακαλύψουν ότι διαθέτουν μια μέχρι τότε υποβαθμισμένη «συναισθηματική νοημοσύνη». Ισως γι' αυτό αρκετοί ειδικοί μιλάνε για αυτήν υποτιμητικά, θεωρώντας ότι πρόκειται μόνο για μια μόδα της Νέας Εποχής, για μια εύπεπτη και παρηγορητική «new age» ιδέα.

Και ασφαλώς δεν έχουν καθόλου άδικο όσοι ασκούν αυτή την κριτική: η επιστημονική ιδέα της «συναισθηματικής νοημοσύνης» είναι η πρώτη σοβαρή προσπάθεια να κατανοηθούν οι περίπλοκες σχέσεις ανάμεσα στις φλοιικές και υποφλοιώδεις δομές του εγκεφάλου ή, αν προτιμάτε, ανάμεσα στον λογικό και τον συναισθηματικό μας εγκέφαλο. Οφείλει συνεπώς να είναι κανείς ιδιαίτερα επιφυλακτικός όταν βλέπει αυτή την ιδέα να μετατρέπεται σε αντικείμενο μαζικής εκμετάλλευσης ή και χυδαίας εμπορευματοποίησης από κάποιους επιτήδειους «ψυχοθεραπευτές».

Η ικανότητα κάθε ανθρώπου να αντιλαμβάνεται και να βιώνει τα συναισθήματα του άλλου αποτελεί ασφαλώς την απαραίτητη προϋπόθεση κάθε ουσιαστικής ανθρώπινης σχέσης (φιλικής ή ερωτικής). Αποτελεί όμως επίσης και προϋπόθεση για την πιο στυγνή χειραγώγηση και εκμετάλλευση των ανθρώπινων συναισθημάτων. Το ότι διαθέτει κάποιος συναισθηματική νοημοσύνη δεν συνεπάγεται κατ' ανάγκη πως τη χρησιμοποιεί για καλό σκοπό.




Ο κοινωνικός εγκέφαλος

Μια δεκαετία μετά τη δημοσίευση του πρώτου πολύ επιτυχημένου βιβλίου του για τη συναισθηματική νοημοσύνη, ο Daniel Goleman θα επιχειρήσει ένα πολύ πιο φιλόδοξο συγγραφικό εγχείρημα: να συνοψίσει ό,τι γνωρίζουμε σχετικά με τις νευροβιολογικές, τις ψυχολογικές και τις κοινωνικές προϋποθέσεις της ανθρώπινης νοημοσύνης, νοούμενης πλέον όχι ως ατομικό-υποκειμενικό φαινόμενο αλλά ως συλλογικό-κοινωνικό φαινόμενο. Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2006 με τίτλο «Social Intelligence: The New Science of Social Relationships» και σχεδόν αμέσως μεταφράστηκε και στη χώρα μας από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα: «Κοινωνική νοημοσύνη: Η νέα επιστήμη των ανθρώπινων σχέσεων»

Με τυπικά αμερικανική αισιοδοξία, που ένας Ευρωπαίος θα περιέγραφε μάλλον ως αφέλεια, ο συγγραφέας επιχειρεί σε αυτό το νέο του πόνημα να «εξηγήσει» το σύνολο σχεδόν της κοινωνικής συμπεριφοράς μας ως το προϊόν της απρόσκοπτης αλληλεπίδρασης και του αρμονικού συντονισμού κάποιων κατώτερων νευρωνικών κυκλωμάτων του μεταιχμιακού συστήματος του εγκεφάλου με τα ανώτερα νευρωνικά κυκλώματα του νεοφλοιού. Στην αλληλεπίδραση αυτή μεταξύ δύο εγκεφάλων, καθοριστικό ρόλο παίζουν ήδη από την βρεφική ηλικία οι λεγόμενοι «νευρώνες-καθρέπτες» που καταγράφουν λεπτομερώς τις κινήσεις που βλέπουμε και συνεπώς ιδιοποιούνται μιμητικά κάθε αντίδραση ή κίνηση του άλλου προσώπου.

Οσο για τον ίδιο τον «κοινωνικό εγκέφαλο», αυτός περιγράφεται μάλλον αόριστα ως «ένα σύνολο κυκλωμάτων που λειτουργούν ενορχηστρωμένα όταν δύο άτομα σχετίζονται μεταξύ τους». Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που καταβάλλει ο Goleman σε αυτό το βιβλίο, δεν καταφέρνει τελικά να μας προσφέρει έναν ικανοποιητικό ή έστω χρηστικό ορισμό τού «κοινωνικά νοήμονος ατόμου». Αυτή η αποτυχία δεν θα πρέπει να χρεωθεί αποκλειστικά στον Goleman, έναν εξαιρετικό εκλαϊκευτή της επιστημονικής γνώσης αλλά καθόλου πρωτότυπο ερευνητή. Αντίθετα, αφορά το σύνολο τον ερευνών στο ερευνητικό πεδίο της κοινωνικής νοημοσύνης. Πράγματι, μέχρι σήμερα οι ψυχολόγοι δεν έχουν καταλήξει σε έναν σαφή και κοινά αποδεκτό ορισμό της κοινωνικής νοημοσύνης και των τυπικών διακριτικών γνωρισμάτων της που τη διαφοροποιούν από τις άλλες μορφές νοημοσύνης. Υπάρχουν τόσοι ορισμοί και τρόποι καταμέτρησης της κοινωνικής νοημοσύνης -δηλαδή κατάλληλα ψυχομετρικά εργαλεία ή τεστ για την αναγνώριση και την καταμέτρησή της- όσοι και οι βασικοί ερευνητές που μελετούν αυτό το πολύπλοκο βιο-κοινωνικό φαινόμενο! Τώρα σε ό,τι αφορά τον περιβόητο και πολυδιαφημιζόμενο «κοινωνικό εγκέφαλο», τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Οι πιο επιφανείς ειδικοί, ενώ συνήθως διαφωνούν για τα επιμέρους ζητήματα, συμφωνούν απολύτως στο ότι οι σημερινές έρευνες σχετικά με τις νευρολογικές και βιολογικές προϋποθέσεις της κοινωνικής συμπεριφοράς μας βρίσκονται ακόμη σε νηπιακό στάδιο. Επομένως θα πρέπει να θεωρείται πρόωρο και εξαιρετικά επισφαλές κάθε συμπέρασμα το οποίο μας αποκαλύπτει, υποτίθεται, τους εγκεφαλικούς ή γενετικούς «ενδογενείς παράγοντες» που καθορίζουν ή απλώς επηρεάζουν την κοινωνική συμπεριφορά μας.




Το άλμα από τη συναισθηματική στην οικολογική νοημοσύνη

Με το τελευταίο του βιβλίο «Οικολογική Νοημοσύνη: πώς η ριζική διαφάνεια μεταμορφώνει την αγορά», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, ο D. Goleman αναδεικνύει μια νέα διάσταση του ήδη πολυπρόσωπου ανθρώπινου νου, την οικολογική.

«Ο κόσμος μας, ένας κόσμος υλικής αφθονίας, φέρει ένα κρυμμένο τίμημα. Δεν μπορούμε να δούμε τον βαθμό στον οποίο τα πράγματα που αγοράζουμε και χρησιμοποιούμε καθημερινά έχουν κόστος σε άλλα επίπεδα - αγνοούμε τι στοιχίζουν στον πλανήτη, στην υγεία και στους ανθρώπους των οποίων ο μόχθος παρέχει τις πολυτέλειές μας και ικανοποιεί τις ανάγκες μας» γράφει ο Goleman στο πρώτο κεφάλαιο του νέου του βιβλίου. Με αυτή τη μάλλον κοινότοπη διαπίστωση θέλει να αναδείξει τις εξαιρετικά βλαπτικές συνέπειες ενός ακατάσχετου και ασυνείδητου καταναλωτισμού, ό,τι ο ίδιος αποκαλεί «το κρυμμένο τίμημα όσων αγοράζουμε».

Στα κεφάλαια του βιβλίου ο αναγνώστης θα βρει την περιγραφή πολλών νευροψυχολογικών μηχανισμών που επιχειρούν να κατανοήσουν και ενδεχομένως να εξηγήσουν τις μη συνειδητές προϋποθέσεις της οικολογικής βαρβαρότητας που όλοι βιώνουμε επώδυνα σήμερα. Βασιζόμενος σε τέτοια νευροψυχολογικά εξηγητικά σχήματα και αναζητώντας κάποια πρότυπα οικολογικής σύνεσης στη στάση ζωής των κατοίκων κάποιων απομονωμένων θιβετιανών οικισμών, προτείνει την ανάπτυξη της «οικολογικής νοημοσύνης», που όλοι διαθέτουμε από τη φύση μας, ως έξοδο (ή μήπως ως παρηγοριά;) από τα αυτοκαταστροφικά αδιέξοδα της σύγχρονης ζωής.

Ιδού πώς περιγράφει ο ίδιος την οικολογική νοημοσύνη: «Τον τύπο αυτό της σοφίας που έχει διατηρήσει εκείνο το μικροσκοπικό χωριό των Ιμαλαΐων ζωντανό για αιώνες τον ονομάζω "οικολογική νοημοσύνη", με την έννοια ότι απευθύνεται στην ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε στον οικολογικό μας χώρο. Το οικολογικό στοιχείο αναφέρεται σε μια κατανόηση των οργανισμών και των οικοσυστημάτων τους, ενώ η νοημοσύνη παρέχει τη δυνατότητα να μάθουμε από την εμπειρία μας και να φερθούμε αποτελεσματικά απέναντι στο περιβάλλον μας. Η οικολογική νοημοσύνη μάς επιτρέπει να θέσουμε σε εφαρμογή όσα μαθαίνουμε για το πώς η ανθρώπινη δραστηριότητα καταπατά τα οικοσυστήματα, ούτως ώστε να κάνουμε λιγότερο κακό και να ξαναζήσουμε κατά τρόπο υποφερτό στη γωνιά που μας αναλογεί -και που πλέον είναι ο πλανήτης ολόκληρος».

Του
ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ








¨ο ανθρώπινος νους δεν είναι προϊόν θεϊκής ή κοινωνικής δημιουργίας, αλλά αντίθετα ένα πολύτιμο βιολογικό «όργανο» που επιλέχτηκε και διαμορφώθηκε εξελικτικά επειδή εξασφάλιζε και εξασφαλίζει την επιβίωση του είδους μας¨



Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2009

Μάθε να λες "όχι"! Όσοι πραγματικά σε αγαπούν θα σε καταλάβουν, γιατί αγάπη σημαίνει κατανόηση και δυνατότητα να μπαίνεις στη θέση του άλλου.





Eντάξει, δεν ξέρω πώς τα κατάφερα πάλι και δέχτηκα. Με τουμπάρανε. (ή) Ένιωσα πως ήταν καθήκον μου. (ή) Δεν ήθελα να δυσαρεστήσω κανέναν. (ή) Με πιάσανε πάλι οι ψυχοπονιές. Όμως μια από τα ίδια και πάλι: Φορτώθηκα κάτι που δεν είναι ούτε επιλογή μου ούτε ευχαρίστησή μου. Αντίθετα, θα μου δημιουργήσει ένα σωρό άλλα προβλήματα, με πρώτο και καλύτερο την απώλεια της ψυχικής μου ηρεμίας. Αλλά και να μη δεχόμουν, σάμπως θα ένιωθα καλύτερα;

Μήπως ανήκετε κι εσείς στα άτομα που έχουν κάνει αμέτρητες φορές τις παραπάνω σκέψεις, βράζοντας στο ζουμί τους επειδή δεν είπαν «όχι» σε κάτι που δεν ήθελαν; Και μετά έσκυψαν το κεφάλι και έπραξαν σύμφωνα με αυτό που δέχτηκαν, επικρίνοντας τον εαυτό τους για την έλλειψη θάρρους και παραδέρνοντας σ’ έναν ωκεανό από διλήμματα; Τουλάχιστον, μπορείτε να παρηγορηθείτε, διότι δεν είστε οι μόνοι. Αμέτρητοι άνθρωποι βρίσκονται μονίμως «καπελωμένοι» από υποχρεώσεις και αγγαρείες, τις οποίες αδυνατούν να αρνηθούν, από το «πάρε ένα ακόμη κομματάκι καρυδόπιτα, έλα τώρα που κάνεις δίαιτα, εγώ για σας την έφτιαξα» μέχρι την επείγουσα έκθεση του τμήματος μάρκετινγκ (ένα ακόμη χαμένο Σαββατοκύριακο από τη ζωή σας και η χιλιοστή αναβλημένη εκδρομή).
Υπάρχουν καταστάσεις και καταστάσεις. Άλλες είναι παροδικές και σχετικά ανώδυνες και άλλες μπορεί να βάλουν πραγματικά σε κίνδυνο την προσωπική σας ζωή και την ψυχική σας ισορροπία. Υπάρχουν επίσης καταστάσεις στις οποίες φαίνεται πως, ό,τι κι αν κάνετε, χαμένοι θα βγείτε. Αν δεχτείτε αυτό που σας ζητούν (οι άλλοι αλλά και η συνείδηση ή η πονοψυχιά σας), θα μπλεχτείτε σε κάτι που θα σας επιβαρύνει ψυχικά και σωματικά. Ενδεχομένως, θα επιβαρύνει και τα αγαπημένα πρόσωπα που έχουν άμεση σχέση μ’ εσάς, όπως τα παιδιά ή το σύντροφό σας, αποστερώντας τους την παρουσία και την ενεργητικότητά σας. Αν δεν το κάνετε, θα αντιμετωπίσετε τη δυσαρέσκεια του άμεσα ενδιαφερομένου αλλά και την αποδοκιμασία κάποιου ευρύτερου περίγυρου. Για παράδειγμα, η φροντίδα ενός ανήμπορου και δύστροπου ηλικιωμένου, που καλείστε να τον πάρετε στο σπίτι σας και όχι να τον έχετε σε «ξένα χέρια, τς, τς, τς». Και επειδή είστε η μόνη ανύπαντρη κόρη του, ενώ τα αδέλφια σας έχουν όλα οικογενειακές υποχρεώσεις, πρέπει να συνδυάσετε τη δουλειά σας με τη φροντίδα του μπαμπά. Όσο για το όνειρό σας να συζήσετε με τον Κώστα; Άσ’ το καλύτερα Αλλά, από την άλλη, γίνεται να αρνηθείτε τον πατέρα σας, που τόσα έκανε για εσάς; Αυτά όντως είναι διλήμματα.



Το κάνω από υποχρέωση

Ωστόσο, για τους περισσότερους «αρνητές του όχι» διλήμματα αποτελούν τα πάντα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Γιατί, πολύ απλά, τους φαίνεται τρομακτική η προοπτική να δυσαρεστήσουν με μια άρνηση. Εφόσον δεν γίνεται να έχουν και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο, και από μια κατάσταση κάποιος πρέπει να μείνει δυσαρεστημένος, αυτός ας είναι οι ίδιοι. Τα άτομα που δεν μπορούν να πουν «όχι» πολύ απλά νοιάζονται πάρα πολύ για την επιδοκιμασία από το περιβάλλον τους, έστω κι αν συχνά το καμουφλάρουν πίσω από την καλή τους καρδιά και την υπευθυνότητά τους. Όπως το έθεσε πολύ κυνικά ο Τζορτζ Μπέρναρ Σο, όταν κάποιος ηλίθιος κάνει κάτι για το οποίο ντρέπεται, λέει ότι ήταν καθήκον του.

Το καθήκον, όμως, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να μεταθέτουμε τις ευθύνες μας απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό. Να τις φορτώνουμε σε κάποιο απροσδιόριστο σύνολο κοινωνικών ηθικών κανόνων, βάσει των οποίων υποτίθεται ότι εξαναγκαζόμαστε να φερθούμε με το Χ τρόπο, έστω κι αν αυτός είναι ενάντια στις επιθυμίες μας. Όσο εγωιστικό κι αν φαίνεται, έχουμε καθήκον πρώτα απέναντι σ’ εμάς τους ίδιους, στη ζωή που μας προσφέρθηκε. Και αν θέλουμε να δώσουμε σε αυτούς που αγαπάμε, αυτό δεν γίνεται από καθήκον αλλά από προσφορά καρδιάς. Βέβαια, αναπόφευκτα, θα κάνουμε μερικές φορές πράγματα από υποχρέωση και με βαριά καρδιά. Το θέμα, όμως, είναι αυτό να μη γίνεται ο κανόνας και να μην καταλήγουμε να αισθανόμαστε διαρκώς εγκλωβισμένοι και προπάντων εξαντλημένοι ψυχικά και σωματικά.

Κατά πάσα πιθανότητα, όλα αυτά τα έχουν σκεφτεί και τα έχουν καταλάβει οι «αρνητές του όχι». Απλώς διστάζουν να κάνουν το μεγάλο βήμα ή δεν ξέρουν πώς να εκφράσουν μια άρνηση με τέτοιο τρόπο, ώστε να δώσουν στον άλλο να καταλάβει και τη δική τους θέση, είτε αυτή αρέσει είτε όχι. Στο κάτω κάτω, όμως, αν ανήκετε σ’ αυτήν την κατηγορία, πρέπει να θυμάστε ότι όσοι πραγματικά σας αγαπούν θα σας καταλάβουν. Γιατί αγάπη σημαίνει κατανόηση και δυνατότητα να μπαίνεις στη θέση του άλλου. Για τους υπόλοιπους, ας μη σας ενδιαφέρει. Και αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν κάποιες αρνήσεις που για λόγους σκοπιμότητας ή φόβου θα θέλατε να τις αποφύγετε, πρέπει να βάλετε ένα όριο στην αποδοχή σας, ξεκαθαρίζοντας ότι δέχεστε υπό προϋποθέσεις, τους κάνετε χάρη, και μόνο γι’ αυτήν τη φορά. Διαφορετικά, θα δημιουργήσετε «δεδικασμένα», που θα κάνουν το μέλλον σας μια διαρκή αλυσίδα από αιτήματα, στα οποία θα θεωρείται πλέον αυτονόητο ότι δεν θα λέτε «όχι».


Η τέχνη της άρνησης

Πρέπει εδώ να επισημανθεί ότι, όταν οι άλλοι έχουν συνηθίσει να ακούνε από κάποιον μόνο «ναι», δυσκολεύονται να δεχτούν μια άρνησή του. Γι’ αυτό πρέπει να ξέρετε πώς να πείτε το «όχι», ώστε να δείξετε σαφώς στον άλλο ότι αυτή είναι η απόφασή σας και, επιπλέον, να μη δημιουργήσετε μια σύγκρουση, όσο αυτό είναι δυνατόν. Να μερικές «οδηγίες» που δίνουν οι ειδικοί επί του θέματος:

*Ακούστε το αίτημα του άλλου με προσοχή και ευγένεια, χωρίς να τον διακόψετε. Βεβαιωθείτε ότι έχετε καταλάβει απόλυτα τι σας ζητά. Μπορεί να είναι πιο δύσκολο ή και πιο εύκολο απ’ ό,τι σας φάνηκε αρχικά.

*Εκφράστε την άρνησή σας όσο πιο απλά γίνεται, με σταθερό και ήρεμο τόνο, χωρίς να ταράζεστε.

*Μη νιώθετε υποχρεωμένοι να εξηγήσετε τους λόγους αν δεν θέλετε να το κάνετε. Αν ο άλλος επιμένει, αλλάξτε θέμα ή προφασιστείτε μια δικαιολογία και απομακρυνθείτε.

*Αν θέλετε να δώσετε μια εξήγηση για την άρνησή σας, κάντε το όσο πιο απλά γίνεται. Δεν χρειάζεται να επινοείτε τις πιο ατράνταχτες δικαιολογίες («έχω την πεθερά μου στο νοσοκομείο», «το σπίτι πλημμύρισε»), που μπορεί και να σας βγάλουν ψεύτες. Και που επιπλέον σας μειώνουν, γιατί καταφεύγετε σε ψέματα για να διεκδικήσετε ένα δικαίωμα που ποτέ δεν έπαψε να είναι δικό σας.

*Μείνετε σταθεροί. Αν ο άλλος δεν θέλει να δεχτεί την απάντησή σας, πείτε του ότι έχετε πάρει την απόφασή σας και δεν θα την αλλάξετε. Αν εκείνος θυμώσει, διατηρήστε την ψυχραιμία σας και μην παρασυρθείτε σε άλλου είδους συζητήσεις.

*Αν δεν νιώθετε άνετα να το πείτε καταπρόσωπο, πείτε το τηλεφωνικά. Σε αυτήν την περίπτωση, μπορείτε να έχετε γραμμένη από πριν την άρνησή σας σε ένα χαρτί, ώστε να μην κομπλάρετε. Ή στείλτε τη με SMS ή με e-mail.

Και κάτι ακόμα: Ποτέ μα ποτέ μην πείτε «ναι» με την προοπτική μετά να «κρεμάσετε» τον άλλο βρίσκοντας χίλιες δικαιολογίες, ενώ εξαρχής η πρόθεσή σας ήταν να μην κάνετε αυτό που δεχτήκατε. Είναι πολύ μειωτικό, όχι μόνο για εκείνον που το υφίσταται αλλά και γι’ αυτόν που το κάνει, δηλαδή για εσάς.


Τα έξι «όχι» που δείχνουν ότι το εννοείτε

1. Το άμεσο «όχι». Σαφές, συνοπτικό, χωρίς ίχνος απολογίας: «Όχι, ευχαριστώ πολύ», «Όχι, δεν γίνεται».

2. Το «όχι» της κατανόησης. Αναφέρεστε πρώτα στην άλλη πλευρά και καταλήγετε στη δική σας άρνηση. «Ξέρω ότι θα ήθελες / καταλαβαίνω τη θέση σου αλλά δεν μπορώ να το κάνω».

3. Το αιτιολογημένο «όχι». Εξηγείτε το λόγο της άρνησης καθαρά, απλά και χωρίς δραματοποιήσεις: «Δεν μπορώ να το κάνω γιατί δεν προλαβαίνω / δεν έχω χρήματα αυτόν τον καιρό / έχω κανονίσει κάτι άλλο».

4. Το ανοιχτό «όχι». Αφήνετε περιθώρια να κάνετε αυτήν την εξυπηρέτηση κάποια άλλη στιγμή. «Δεν μπορώ τώρα, αλλά μπορούμε να κανονίσουμε κάτι την επόμενη εβδομάδα».

5. Το εναλλακτικό «όχι». Προσφέρεστε να κάνετε κάτι άλλο αντί γι’ αυτό που σας ζητούν. «Δεν μπορώ, αλλά μήπως θα ήθελες να σου....;».

6. Το «όχι» της κολλημένης βελόνας. Ενόσω ο άλλος επιμένει, εσείς επαναλαμβάνετε μετά από κάθε φράση του διαρκώς και ανέκφραστα την άρνηση με τις ίδιες ακριβώς λέξεις, χωρίς να μπαίνετε σε κανενός είδους ανταπαντήσεις στα επιχειρήματά του (πολύ αποτελεσματικό και όταν σας ενοχλούν πλασιέ και τηλεπωλήσεις): «Όχι, δεν μπορώ / δεν θέλω / δεν με ενδιαφέρει, Είπα, δεν μπορώ Είπα, δεν μπορώ».


Πώς δεν θα γίνετε θύμα!

Η Vera Peiffer που είναι επικεφαλής του Ιδρύματος Peiffer, το οποίο ειδικεύεται στη διδασκαλία πρακτικών δεξιοτήτων ζωής, προτείνει δύο ενδιαφέρουσες νοητικές ασκήσεις που βοηθούν να συνειδητοποιήσει κάποιος πώς κάνει τον εαυτό του θύμα ή υποχείριο των άλλων.

Άσκηση Οθόνης 1

*Καθίστε κάτω και κλείστε τα μάτια σας.

*Σκεφτείτε την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε. Αναλογιστείτε όλες τις λεπτομέρειες γύρω από όλα όσα συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή.

*Φανταστείτε ότι θα μπορούσατε να βάλετε όλα τα γεγονότα των τελευταίων μηνών πάνω σε μια οθόνη στο μυαλό σας. Δείτε, στο μυαλό σας, όλα όσα έχουν συμβεί ως εξωτερικός παρατηρητής. Αντικαταστήστε τον εαυτό σας στην οθόνη με κάποιον πολύ καλό φίλο σας, ή ίσως με ένα στενό συγγενή σας τον οποίο συμπαθείτε πολύ. Δείτε να συμβαίνει σ’ εκείνον αυτό που συμβαίνει σ’ εσάς προς το παρόν.

*Αναλογιστείτε πώς αισθάνεστε για το φίλο σας στην οθόνη που βρίσκεται στη θέση σας.

*Αναλογιστείτε πώς αισθάνεστε για το άλλο πρόσωπο που προβάλλει απαιτήσεις απέναντι στο φίλο σας.
Με αυτήν τη νοητική άσκηση που αναφέρεται στο βιβλίο βλέπει κανείς πόσο απαράδεκτη μπορεί να του φανεί αυτή η κατάσταση όταν αφορά κάποιον τρίτο με τον οποίο έχει κάποια συναισθηματική σύνδεση, με τον ίδιο τρόπο που αγανακτούμε όταν, π.χ., μια φίλη μάς διηγείται πώς την «καπελώνουν» οι άλλοι.

Και η συγγραφέας συνεχίζει:

Δοκιμάστε την άσκηση 1 όσον αφορά τη δική σας συναισθηματική κατάσταση. Είναι πολύ σημαντικό να εκφράσετε τα συναισθήματά σας με λέξεις. Όταν θα έχετε συνειδητοποιήσει τα συναισθήματά σας απέναντι σε καθέναν από τους συμμετέχοντες στην οθόνη, συνεχίστε ως εξής:

Άσκηση Οθόνης 2

*Ως εξωτερικός παρατηρητής, μπείτε μέσα στην οθόνη και εκφράστε με σαφήνεια αυτά που αισθάνεστε για την απαιτητική συμπεριφορά του άλλου προσώπου. Μην ανησυχείτε μήπως το παρακάνετε· μπορείτε να φανταστείτε ακόμα και ότι τον πυροβολείτε.

*Τώρα, πηγαίνετε στο φίλο σας στην οθόνη και ενθαρρύνετέ τον. Πείτε του ότι δεν είναι απαραίτητο να ανέχεται αυτούς τους όρους και τις απαιτήσεις. Πείτε του ότι αξίζει καλύτερη συμπεριφορά.

*Βγείτε πάλι από την οθόνη και σκεφτείτε πώς αισθάνεστε τώρα.

Η οθόνη στο μυαλό σας αποτελεί μια θέση από όπου είναι δυνατόν να επανεξετάσετε την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε πιο αντικειμενικά. Τοποθετώντας κάποιον άλλο στη θέση σας και παρατηρώντας τα πράγματα απέξω, μπορείτε να αξιολογήσετε καλύτερα αν είστε στην πραγματικότητα υπερευαίσθητοι ή αν κάποιος άλλος προβάλλει σ’ εσάς αδικαιολόγητες απαιτήσεις.

Χρησιμοποιήστε την οθόνη για να εκτονώσετε τα συναισθήματά σας. Η οθόνη δεν είναι πραγματικότητα· η οθόνη είναι μια θέση απ’ όπου μπορείτε να εκτονωθείτε συμβολικά. Και είναι χρήσιμη επειδή διευκρινίζετε πώς αισθάνεστε πραγματικά για μια κατάσταση στην οποία βρίσκεστε μόλις δείτε τα πράγματα από μια ευρύτερη οπτική. Όσο πιο σίγουροι είστε για τα συναισθήματά σας τόσο πιο εύκολο θα είναι να πάρετε αποφάσεις και να τις υπερασπιστείτε αργότερα, όταν χρειαστεί.
Από τη Βασιλική Τζουράκη






Παρασκευή 16 Οκτωβρίου 2009

«Δεν είναι ειρωνικό ότι οι ιατροί μου συνέστησαν τη λήψη νιτρογλυκερίνης, σαν σιρόπι;»Αλφρέδος Νομπέλ




Ο Αλφρέδος Νομπέλ και το βραβείο που κόντεψε να μην αθλοθετηθεί

Του Lawrence Altman, The New York Times

Οταν ο Αλφρέδος Νομπέλ, ο Σουηδός εφευρέτης της δυναμίτιδας και άλλων ισχυρότερων εκρηκτικών, πέθανε το 1896, κληροδότησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του, για την αθλοθέτηση πέντε ετήσιων βραβείων, που θα τιμούσαν την πρωτότυπη έρευνα. Τα βραβεία Νομπέλ Χημείας, Ιατρικής και Φυσικής αναδείχθηκαν ως τα πιο σημαντικά στους τομείς αυτούς. Δύο άλλες κατηγορίες, αυτές της Λογοτεχνίας και της Ειρήνης, παραμένουν πάντα αμφιλεγόμενες.

Λίγοι γνωρίζουν, όμως, ότι τα βραβεία Νομπέλ κόντεψαν να μην ιδρυθούν ποτέ, εξαιτίας της ερασιτεχνικής φύσης της διαθήκης του Σουηδού εφευρέτη. Το έγγραφο περιείχε πολλά λάθη και νομικές παραλήψεις. Ο Αλφρέδος έζησε για πολλά χρόνια στη Γαλλία, επισκεπτόταν συχνά το σπίτι του στη Σουηδία και συγκέντρωσε κεφάλαια σε πολλά μέρη του κόσμου, ενώ πέθανε από εγκεφαλικό στην εξοχική του έπαυλη στην Ιταλία.

Ο εκτελεστής της διαθήκης του Σουηδού εφευρέτη, δρ Ράγκναρ Σόλμαν, συγκέντρωσε σε μετρητά την περιουσία που ο Νομπέλ είχε κρύψει σε διάφορες θυρίδες γαλλικών τραπεζών, προτού μεταφέρει το μεγάλο ποσόν στο σουηδικό προξενείο, για να το φυγαδεύσει από τη χώρα. «Διέσχισα πολλές φορές το Παρίσι με άμαξα και ένα πιστόλι στην τσέπη μου, φοβούμενος επίθεση ληστών ή στημένο ατύχημα με άμαξα, αγαπημένη μέθοδος πολλών ληστών της γαλλικής πρωτεύουσας», διηγήθηκε ο Σόλμαν στην αυτοβιογραφία του.

Πρωτοπορία

Οι γενναιόδωρες προσφορές σε επιστημονικά ιδρύματα ή έπαθλα ήταν σπάνιες την εποχή του Νομπέλ. Στο μεταξύ, η θέσπιση ετήσιου βραβείου για οποιαδήποτε επιστήμη ήταν καινοτόμος και αμφιλεγόμενη. Η είδηση της πρωτοβουλίας του Νομπέλ έπεσε στη Σουηδία της εποχής σαν βόμβα. Οργισμένα μέλη της οικογένειας του Νομπέλ, που είχαν αποκληρωθεί, προσέβαλαν τη διαθήκη στα δικαστήρια. Ο Τύπος της χώρας, πολιτικοί άνδρες, αλλά και ο Σουηδός βασιλέας Όσκαρ Β', καταδίκασαν την απόφαση του εφευρέτη.

Τα κέρδη του Νομπέλ προήλθαν από τις 355 κατατεθειμένες ευρεσιτεχνίες του, αλλά και από τα εργοστάσια που διατηρούσε σε πολλές χώρες. Ηγετικές μορφές του πολιτικού βίου της χώρας διαφώνησαν με τη «διασπάθιση» μίας σουηδικής περιουσίας με αλλοδαπούς αποδέκτες, ιδιαίτερα σε μία χρονική περίοδο κατά την οποία πολλοί Σουηδοί ζούσαν σε συνθήκες ανέχειας.

Ο βασιλέας Όσκαρ Β' άλλαξε, όμως, γνώμη, λίγο μετά τη δημιουργία του Ιδρύματος Νομπέλ το 1900, πιστεύοντας -δίκαια- ότι τα βραβεία θα ενίσχυαν την παγκόσμια εικόνα της Σουηδίας. Αν και ο βασιλέας Όσκαρ ήταν πολύ άρρωστος και δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει την πρώτη τελετή απονομής το 1901, οι διάδοχοί του απονέμουν κάθε χρόνο τα βραβεία, στις 10 Δεκεμβρίου, ημερομηνία θανάτου του Νομπέλ.

Στη διαθήκη του, ο εφευρέτης ανέφερε ότι ήθελε «να ανταμείψει όσους προσέφεραν τα μέγιστα στον κόσμο, κατά το τελευταίο έτος».

Η μυστική ιστορία του βραβείου

Πολλοί ιατροί και επιστήμονες αποκτούν εμμονή με το βραβείο από την περίοδο των μεταπτυχιακών τους σπουδών, εν μέρει χάρη στη μυστική φύση της διαδικασίας επιλογής, που θυμίζει σε πολλά το Βατικανό και την εκλογή νέου Πάπα. Λίγοι γνωρίζουν, όμως, τη μυστική ιστορία των βραβείων.

Τα στελέχη του Ινστιτούτου Νομπέλ απεχθάνονται την αμφισβήτηση, σε ό,τι αφορά τη διαδικασία επιλογής των νικητών, ενώ οι κανόνες απαγορεύουν την κατάθεση προσφυγών από τους ηττημένους. Οι αποφάσεις της επιτροπής παρουσιάζονται ως ομόφωνες. Το Ινστιτούτο διαφυλάσσει την αξιοπιστία του μέσω του ενδελεχούς ελέγχου κάθε υποψηφιότητας.

Πολυτάραχος και εκρηκτικός βίος

Ο Αλφρέδος Νομπέλ γεννήθηκε στη Σουηδία, από πατέρα μηχανικό. Η οικογένεια μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας, όταν ο Αλφρέδος ήταν εννέα ετών. Η εκπαίδευσή του έγινε κατ'οίκον από Ρώσους δασκάλους, ενώ ο μικρός Αλφρέδος έγινε πολύγλωσσος και αγάπησε τα ταξίδια.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1860, ο Νομπέλ άρχισε να πειραματίζεται με τη νιτρογλυκερίνη και άλλες εκρηκτικές ύλες, σε εργαστήριο που κατασκεύασε στο πατρικό του σπίτι. Το 1864, όμως, ο νεότερος αδελφός του, Έμιλ και τέσσερις άνθρωποι, σκοτώθηκαν σε εργαστηριακό δυστύχημα.

Παρά την τραγωδία, ο Αλφρέδος συνέχισε τις προσπάθειες. Το Μάιο του 1866, ο Νομπέλ παρουσίασε στη Νέα Υόρκη τις εκρηκτικές ιδιότητες της νιτρογλυκερίνης. Το 1867, ο εφευρέτης ανακάλυψε από λάθος, ότι όταν η νιτρογλυκερίνη έσταζε πάνω σε επιφάνεια σιλικόνης, σχημάτιζε παχύρευστη ουσία, πολύ πιο σταθερή και λιγότερο επικίνδυνη απο την υγρή νιτρογλυκερίνη. Ο Νομπέλ την ονόμασε δυναμίτιδα, κατέθεσε ευρεσιτεχνία για αυτήν και άρχισε την οικοδόμηση βιομηχανιών για την παραγωγή της στην Ευρώπη.

Ο Νομπέλ ήταν φιλάσθενος και υπέφερε από ημικρανίες, κατάθλιψη και στηθάγχη. «Δεν είναι ειρωνικό ότι οι ιατροί μου συνέστησαν τη λήψη νιτρογλυκερίνης, σαν σιρόπι;», έγραψε ο Νομπέλ σε επιστολή στον εκτελεστή της διαθήκης του, δρ Σόλμαν.

Τα βραβεία

Ο Νομπέλ δεν εξήγησε ποτέ γιατί επέλεξε τις πέντε αυτές κατηγορίες για τα βραβεία του. Η Χημεία και η Φυσική ήταν λογικές επιλογές, καθώς ο Αλφρέδος ήταν χημικός μηχανικός.

Το βραβείο Ιατρικής φαίνεται πως αντικατοπτρίζει την οικογενειακή κληρονομιά και τα προσωπικά του ενδιαφέροντα. Πρόγονος του Αλφρέδου από τον 17ο αιώνα, ο Ούλοφ Ρούντμπεκ ο Πρεσβύτερος, καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα, ανακάλυψε και περιέγραψε πρώτος τους ανθρώπινους λεμφαδένες. Οσο ζούσε, ο Αλφρέδος υπήρξε σημαντικός χρηματοδότης του ερευνητικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα, αλλά και του Ινστιτούτου Παβλόφ στη Μόσχα.

Ο Νομπέλ αντιμετώπιζε την κατάθλιψή του, γράφοντας λογοτεχνία, θέατρο και ποίηση, πράγμα που εξηγεί την αθλοθέτηση του βραβείου Λογοτεχνίας. Τα κίνητρα πίσω από το Νομπέλ Ειρήνης είναι, όμως, πιο δυσδιάκριτα. Πολλοί υπέθεσαν ότι ο Αλφρέδος θέλησε κατ'αυτόν τον τρόπο να εξιλεωθεί για την ανάπτυξη εκρηκτικών υλών. Τα εκρηκτικά του, όμως, εκτός από το βαλλιστίτη, δεν χρησιμοποιήθηκαν σε κανέναν πόλεμο, καθ'όλη τη διάρκεια ζωής του Νομπέλ. Αντίθετα, η δυναμίτιδα βοήθησε σημαντικά στην εξόρυξη μεταλλευμάτων, στη διάνοιξη αρδευτικών δικτύων, δρόμων και σηράγγων, όπως αυτής του Σεν Γκοτάρντ, στις Άλπεις μεταξύ Ιταλίας και Ελβετίας.

Προσωπικά δεδομένα

Ο Αλφρέδος δεν υπήρξε τυχερός στον έρωτα, δεν παντρεύτηκε ποτέ και έζησε μοναχική ζωή. Οταν μία ημέρα, ένας από τους αδελφούς του, του ζήτησε να συντάξει ένα βιογραφικό σημείωμα, ο Αλφρέδος έγραψε: «Αλφρέδος Νομπέλ - μία θλιβερή ημι-ζωή, που θα έπρεπε να έχει τερματισθεί με την ανθρωπιστική παρέμβαση ιατρού, την ώρα που το βρέφος έβγαινε κλαίγοντας στη ζωή». Ο Σουηδός βιογράφος του, Τόρε Φράνκσμιρ, λέει πως ο Αλφρέδος περιέγραφε συχνά τον εαυτό του ως καλοπροαίρετο μισάνθρωπο, λέγοντας: «Εχω πολλές βίδες λασκαρισμένες και είμαι ένας ιδεαλιστής που χωνεύει τη φιλοσοφία καλύτερα από το φαγητό».

Οι Σουηδοί εξεπλάγησαν που ο Νομπέλ συνέταξε μόνος τη διαθήκη του, χωρίς να συμβουλευθεί τους συγγενείς του ή ακόμη και τους εκτελεστές της. Η προχειρότητα του εγχειρήματος ήταν τέτοια, που ο Αλφρέδος κληροδότησε τη μεγάλη περιουσία του σε ίδρυμα, το οποίο δεν υπήρχε την εποχή του θανάτου του, υποχρεώνοντας τους κληρονόμους του να το δημιουργήσουν.

Ο Νομπέλ και οι Κανόνες

Η αδιαφορία του Νομπέλ για τις νομικές λεπτομέρειες δεν εκπλήσσει, όμως, αν λάβουμε υπόψη μας τις θέσεις του. «Οι δικηγόροι πρέπει να ζήσουν και αυτοί. Μπορούν, όμως, να το πετύχουν μόνο εάν πείσουν τους ανθρώπους ότι οι ευθείς γραμμές είναι στην πραγματικότητα τεθλασμένες», είχε πει ο Αλφρέδος.

Ο εκτελεστής της διαθήκης, κ. Σόλμαν, αναγκάσθηκε έτσι να πείσει τη σουηδική ακαδημία να απονείμει τα βραβεία, παρότι ο ιδρυτής τους δεν είχε αφήσει συγκεκριμένες οδηγίες. Τα πρώτα βραβεία απονεμήθηκαν σε γνωστούς επιστήμονες της εποχής. Ο Γερμανός Έμιλ φον Μπέρινγκ τιμήθηκε για τη δημιουργία εμβολίου κατά της διφθερίτιδας, ένας άλλος Γερμανός, ο Βίλχελμ Κόνραντ Ρέντγκεν τιμήθηκε για την ανακάλυψη των ακτίνων Χ, ενώ ο Ολλανδός Γιακόμπους φαν Χοφ, κέρδισε Νομπέλ για την ανακάλυψη των Νόμων της Χημικής Δυναμικής και της Οσμωτικής Πίεσης στα διαλύματα.

Τα βραβεία τιμούν έτσι μία ανακάλυψη και όχι το σύνολο του επιστημονικού έργου κάποιου ερευνητή. Η διαδικασία επιλογής αρχίζει στα μέσα Σεπτεμβρίου του προηγούμενου έτους, από εκείνο της απονομής, ενώ οι προτάσεις βράβευσης γίνονται από 3.000 επιστήμονες, από διάφορα μέρη του κόσμου.

Τα βραβεία Νομπέλ αντικατοπτρίζουν, ασφαλώς, την ίδια τους την εποχή. Ετσι, το 1949, η Ακαδημία τίμησε τον Πορτογάλο ιατρό, δρ Εγκάζ Μονίς, για τη μελέτη του γύρω από την αξία της λοβοτομής σε πολλές μορφές ψυχώσεων. Λίγες ημέρες μετά την απονομή, η έγκριτη ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine έγραφε: «η λοβοτομή ανοίγει το δρόμο για τη νέα ψυχιατρική».

www.kathimerini.gr







Σάββατο 10 Οκτωβρίου 2009

Νόμπελ Χημείας 2009




Νόμπελ Χημείας 2009 για το «εργοστάσιο πρωτεϊνών»

H στερεοχημική δομή ενός ριβοσώματος βακτηρίου. Ένα μόριο αντιβιοτικού (κόκκινο χρώμα) «προσδένει» πάνω του, αποσκοπώντας στην αποσύνθεσή του. Οι ερευνητές σχεδίασαν αυτή τη δομή προκειμένου να σχεδιάσουν νέα αποτελεσματικά αντιβιοτικά





Ένας Βρετανός, ένας Αμερικανός και μία Ισραηλινή μοιράζονται το φετινό βραβείο Νόμπελ Χημείας για τη συμβολή τους στην αποκάλυψη της λειτουργίας των ριβοσωμάτων, η οποία είχε σημαντικές επιπτώσεις στην εξέλιξη των αντιβιοτικών.

Τα ριβοσώματα είναι τα δομικά στοιχεία του κυττάρου που παράγουν πρωτεΐνες, οι οποίες έχουν το βιοχημικό έλεγχο όλων των έμβιων οργανισμών. Έτσι, η παρέμβαση των αντιβιοτικών στα ριβοσώματα των βακτηρίων που προκαλούν ασθένειες, είναι καταλυτική.








Η κατανόηση της δομής και της λειτουργίας του έχει κρίσιμη σημασία για τη βιολογία και την ιατρική, δεδομένου ότι πολλά από τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούμε σήμερα είναι σχεδιασμένα να παρεμβαίνουν στα ριβοσώματα των βακτηρίων.

Το Νόμπελ Χημείας 2009 θα απονεμηθεί «για τον προσδιορισμό της δομής και της λειτουργίας του ριβοσώματος, του κυτταρικού "εργοστάσιου" που παράγει πρωτεΐνες με βάση τις οδηγίες του DNA».

Ο Βρετανός Βενκατραμάν Ραμακρισάν, Ο Αμερικανός Τόμας Στέιτζ και η Ισραηλινή Αντα Γιόναθ ανακάλυψαν πώς μοιάζει και πώς λειτουργεί το ριβόσωμα σε ατομικό επίπεδο, εξηγεί την Τετάρτη η ανακοίνωση της αρμόδιας επιτροπής στη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών.

Οι τρεις ερευνητές χρησιμοποίησαν την κοπιαστική μέθοδο της κρυσταλλογραφίας ακτίνων Χ για να προσδιόρισαν τη θέση καθενός από τα εκατοντάδες χιλιάδες άτομα που απαρτίζουν το ριβόσωμα. Ο τρισδιάστατος χάρτης του κυτταρικού οργανιδίου βοήθησε σημαντικά και στην κατανόηση της λειτουργίας του.

Τα κύτταρα όλων των οργανισμών που ζουν στη Γη περιέχουν ριβοσώματα σε μεγάλους αριθμούς προκειμένου να παράγουν τις δεκάδες χιλιάδες πρωτεΐνες που χρειάζονται, από τα αντισώματα μέχρι τα ένζυμα και από τις ορμόνες μέχρι το κολλαγόνο του δέρματος.

Το περίπλοκο αυτό οργανίδιο λειτουργεί ως γραμμή παραγωγής που συνθέτει πρωτεΐνες από τα δομικά τους συστατικά τα αμινοξέα, χρησιμοποιώντας τις κατασκευαστικές πληροφορίες που προσφέρουν τα γονίδια.

Οι τρεις επιστήμονες που τιμώνται με το φετινό Νόμπελ δημιούργησαν τρισδιάστατα μοντέλα που δείχνουν πώς διάφορα αντιβιοτικά συνδέονται στο ριβόσωμα, επισημαίνει η ανακοίνωση.

Ο Βενκατραμάν Ραμακρισάν γεννήθηκε το 1952 στην Ινδία, είναι όμως Αμερικανός πολίτης. Σήμερα εργάζεται στο Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ στη Βρετανία.

Ο Τόμας A.Στέιτζ γεννήθηκε το 1940 στις ΗΠΑ και σήμερα είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Γιέλ.

H Αντα Ε. Γιόναθ γεννήθηκε το 1939 στην Ιερουσαλήμ και σήμερα είναι καθηγήτρια στο ισραηλινό Ινστιτούτο Επιστημών Ουάιζμαν.

Επιμέλεια: Γιάννης Δεβετζόγλου,
Πηγή : Web Only





Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας:
Η ψυχική υγεία είναι δικαίωμα όλων μας στη ζωή

health.in.gr

Αδιάγνωστοι παραμένουν οι μισοί από τους ασθενείς με προβλήματα ψυχιατρικής φύσεως που προσέρχονται σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Και αυτό σε μία εποχή που, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η οικονομική δυσπραγία αποτελεί στρεσογόνο παράγοντα για το σύνολο των πολιτών.

Ιδιαίτερα κινδυνεύουν τα άτομα με ευαίσθητη σωματική ή ψυχική υγεία, οι ηλικιωμένοι, οι άνεργοι και οι φτωχοί.


Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας (10 Οκτωβρίου 2009), δυσοίωνα είναι τα μηνύματα που στέλνουν οι εκπρόσωποι της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, για τη φροντίδα των συνανθρώπων μας που πάσχουν από ψυχικά νοσήματα: οι άνθρωποι που κινδυνεύουν περισσότερο κάτω από συνθήκες οικονομικής δυσπραγίας, επισημαίνουν, αποστερούνται των δυνατοτήτων προστασίας και θεραπείας τους. Η εξέλιξη αυτή σημειώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο.

Αυτό είναι και ο λόγος που παράλληλα με το φετινό μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας που καθόρισε η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγιεινής («Η Ψυχική υγεία στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας») θα μπορούσε να προστεθεί και ένα παράλληλο μήνυμα:

«Η ψυχική υγεία είναι δικαίωμα όλων μας στη ζωή».

Την ημέρα αυτή, το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία, με την υποστήριξη της φαρμακευτικής εταιρείας sanofi - aventis, οργανώνουν εκστρατεία με στόχο την ενημέρωση των πολιτών. Το Σάββατο 10 Οκτωβρίου 2009 (από τις 9 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα), στην οδό Ερμού & Νίκης (πλατεία Συντάγματος) θα διανεμηθεί τρίπτυχο ενημερωτικό έντυπο σε ειδικό διαμορφωμένο περίπτερο.

Σύμφωνα με τον Επίτιμο πρόεδρο της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, καθηγητή Γεώργιο Χριστοδούλου, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Τμήματος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ψυχικής Υγιεινής και τον πρόεδρο της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας καθηγητή Νικόλαο Τζαβάρα, το φετινό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας επελέγη στην προσπάθεια ενσωμάτωσης της ψυχικής υγείας στη συνολική υγειονομική φροντίδα του πληθυσμού στο επίπεδο της κοινότητας.

«Εξακολουθεί, πράγματι μέχρι τις μέρες μας να υπάρχει αυτός ο απαράδεκτος δυισμός, δηλαδή να θεωρείται ότι η σωματική υγεία έχει τόσες διαφορές από την ψυχική υγεία ώστε οι μεν πάσχοντες από σωματικά νοσήματα να θεραπεύονται οι δε πάσχοντες από ψυχικά νοσήματα να εγκλείονται (σε άσυλα)», επισημαίνουν εκπρόσωποι της Ελληνικής Ψυχιατρικής εταιρείας.

Σε επίπεδο δευτεροβάθμιας φροντίδας, σημειώνει ο κ. Χριστοδούλου, έχει γίνει κάποια πρόοδος στην απαρτίωση σωματικής και ψυχικής φροντίδας, με τη δημιουργία ψυχιατρικών τομέων στα Γενικά Νοσοκομεία. Στο επίπεδο, όμως, της κοινότητας είμαστε ακόμη πολύ πίσω, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Οι γενικοί γιατροί δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τα ψυχικά νοσήματα και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την πάθηση που οδηγεί συχνότερα από οποιαδήποτε άλλη στην αυτοκτονία. Μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου ο ένας στους δύο ασθενείς με ψυχικά προβλήματα που επισκέπτεται υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας παραμένει αδιάγνωστος.

«Αυτό οφείλεται στην ανεπαρκή εκπαίδευση των γενικών γιατρών αλλά και σε άλλους παράγοντες, όπως είναι η ανυπαρξία προσωπικού γιατρού που να γνωρίζει τα προβλήματα του ασθενούς, η απουσία συστήματος συνεντεύξεων (ραντεβού) η απουσία συνέχειας της φροντίδας (continuity of care), δηλαδή παρακολούθηση του ασθενούς από την ίδια ομάδα θεραπευτών. Συντελεί επίσης και η εγγενής δυσκολία αναγνώρισης ορισμένων ψυχικών νοσημάτων (τυπικό παράδειγμα η κατάθλιψη) που εκφράζονται με ατυπία, κυρίως μέσα από σωματικά κανάλια (πόνοι και άλλες υποχονδριακές αιτιάσεις, αλκοολισμός, αϋπνία, μείωση της libido, εξάρτηση από ουσίες κ.λπ.)», εξηγεί ο κ. Χριστοδούλου.

Οι παραπάνω διαπιστώσεις έχουν οδηγήσει στην κατάρτιση προγραμμάτων για την ενημέρωση και την εκπαίδευση των γενικών γιατρών και άλλων κοινοτικών φορέων σε θέματα ψυχικής υγείας. Αναφέρονται ενδεικτικά τα προγράμματα που είναι σε εξέλιξη σε πανελλαδικό επίπεδο από το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, καθώς και αυτά που εφαρμόστηκαν πρώτη φορά πριν από δέκα χρόνια σε συνεργασία της Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας για την ενημέρωση εκπροσώπων κοινοτικών φορέων (γενικών γιατρών, ιερέων, εκπαιδευτικών, δημοσιογράφων, αστυνομικών κ.λπ).

Όπως τονίζει ο καθηγητής, η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας αποτελεί το σημείο εισόδου όλου του συστήματος υγειονομικής φροντίδας μιας χώρας. Ο επιπολασμός (επικράτηση) των ψυχικών διαταραχών μπορεί να επηρεασθεί από τις παρεμβάσεις σε πρωτοβάθμιο επίπεδο. Στατιστικά, μόνο οι παρεμβάσεις που αφορούν το σύνολο του πληθυσμού μπορούν να είναι αποτελεσματικές «ωστόσο, οι παρεμβάσεις σε ατομικό επίπεδο μπορεί να μην έχουν στατιστικό αντικατοπτρισμό δεν παύουν όπως να έχουν τη σημασία τους. Εδώ εντάσσονται οι παρεμβάσεις σε ευεπίφορα άτομα της κοινότητας δηλ. γυναίκες χωρίς την προστασία υποστηρικτικού συστήματος, παιδιά, άτομα σε χηρεία, γυναίκες σε περίοδο λοχείας, άτομα εθισμένα στο αλκοόλ ή εξαρτησιογόνες ουσίες, άτομα αυτοκαταστροφικά κ.λπ. Προγράμματα πρωτοβάθμιας ψυχικής φροντίδας στα σχολεία, για γονείς, για μονογονεϊκές οικογένειες, για παιδιά με γονείς που πάσχουν από ψυχικά νοσήματα, για άτομα με συνδρομή μετατραυματικού stress (PTSD) έχουν εφαρμοσθεί με αρκετή επιτυχία», προσθέτει ο κ. Χριστοδούλου.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, εκπρόσωποι της WFMH (Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγιεινής) τονίζουν ότι τον επόμενο χρόνο η κατάθλιψη θα είναι η δεύτερη αιτία αναπηρίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρά ταύτα, σε σύνολο 450 εκατομμυρίων ανθρώπων που πάσχουν από ψυχικό νόσημα παγκοσμίως, λιγότεροι από τους μισούς υποβάλλονται σε θεραπεία. Σε πολλά «αναπτυσσόμενα» κράτη υπάρχει μόνο ένας, το πολύ δύο ψυχίατροι για το σύνολο του πληθυσμού, ενώ σε πολλές «αναπτυγμένες» χώρες περιορίστηκαν τα κονδύλια για τη στελέχωση των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας με επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Οι εξελίξεις αυτές κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικές είναι, δεδομένου ότι οι ασθενείς με σοβαρά ψυχικά προβλήματα πεθαίνουν από σωματικά νοσήματα κατά μέσο όρο 25 χρόνια νωρίτερα από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Η διάγνωση ψυχιατρικών προβλημάτων στην πρώιμη φάση της νόσου καθιστά την θεραπεία εφικτή και την πρόγνωση καλύτερη, συντελεί στην αποτροπή βαρύτερων συνεπειών της νόσου και επιτρέπει τη ίαση καταστάσεων που ενδεχομένως δεν θα έφθαναν ποτέ στον ειδικό γιατρό.







Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 2009

Nobel Ιατρικής 2009







οι πίνακες είναι του μεξικανού ζωγράφου Tony Abeyta


Στην έρευνα στα χρωμοσώματα το Νόμπελ Ιατρικής 2009

Τρεις αμερικανοί επιστήμονες βραβεύτηκαν με το Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας 2009 για τις εργασίες τους στο ένζυμο τελομεράση και την ανακάλυψή τους για το πώς τα χρωμοσώματα αντιγράφονται και προστατεύονται από την αποικοδόμηση, ανακοίνωσε σήμερα η επιτροπή Νόμπελ στη Στοκχόλμη.

Έλαβαν το βραβείο για τις εργασίες τους στην τελομεράση, ένα ένζυμο που προστατεύει τα χρωμοσώματα από τη γήρανση. Το ένζυμο αυτό μπορεί να αποδειχθεί το κλειδί της αιώνιας νεότητας καθώς εμπλέκεται στην κυτταρική γήρανση. Παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο στην καρκινοποίηση των κυττάρων, τονίζει η επιτροπή.

Η γεννημένη στην Αυστραλία Ελίζαμπεθ Μπλάκμπερν, ο γεννημένος στη Βρετανία Τζακ Σζόστακ και η Κάρολ Γκρέιντερ κέρδισαν το βραβείο που συνοδεύεται από οικονομικό έπαθλο 10 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (1,42 εκατομμύριο δολάρια), ανακοίνωσε το Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας.

Στην ανακοίνωση επισημαίνεται ότι οι τρεις επιστήμονες «επέλυσαν το μείζον πρόβλημα στη βιολογία», δηλαδή πώς τα χρωμοσώματα αντιγράφηκαν πλήρως κατά τη διαίρεση του κυττάρου και προστατεύτηκαν από την αποικοδόμηση.

Το βραβείο Ιατρικής είναι κατά παράδοση το πρώτο από τα βραβεία Νόμπελ που απονέμονται κάθε χρόνο. Τα βραβεία για επιτεύγματα στην επιστήμη, τη λογοτεχνία, την ειρήνη ήταν τα πρώτα που απονεμήθηκαν το 1901, σύμφωνα με τη διαθήκη του σουηδού επιχειρηματία και εφευρέτη της δυναμίτιδας 'Αλφρεντ Νόμπελ.

www.kathimerini.gr





Οι άνθρωποι εμπιστεύονται περισσότερο τους ομοίους τους παρά τους «άλλους»

Οι άνθρωποι αισθάνονται περισσότερη κατανόηση και συναισθηματική ταύτιση για κάποιον που πονά, σωματικά ή ψυχικά, όταν ανήκει στην ίδια κοινωνική ομάδα με τους ίδιους.

Παράλληλα, εμπιστεύονται περισσότερο όσους τους μοιάζουν εξωτερικά, ενώ αποφεύγουν συστηματικά να εκτεθούν στις απόψεις των «άλλων», σύμφωνα με τρεις νέες επιστημονικές έρευνες.

Η πρώτη κινεζική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο Journal of Neuroscience, δείχνει ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που αντιλαμβάνονται τον πόνο των άλλων και αντιδρούν με συναισθηματική κατανόηση, ενεργοποιούνται περισσότερο όταν αυτός που υποφέρει, ανήκει στην ίδια φυλή με τον παρατηρητή. Η ανακάλυψη αυτή δείχνει ότι υπάρχουν υποσυνείδητες προκαταλήψεις ενάντια στους «άλλους», οι οποίες λειτουργούν στο πιο βασικό επίπεδο των εγκεφαλικών νευρώνων.

Η προκατάληψη αυτή (μερικές φορές ρατσιστική) υπέρ των ατόμων της ίδιας κοινωνικής ομάδας και ενάντια στους «ξένους» ήταν γνωστή ήδη από τη δεκαετία του '50, αλλά για πρώτη φορά επιβεβαιώθηκε με νευροαπεικονιστικές τεχνικές. «Τα πορίσματα της έρευνάς μας έχουν σημαντικές επιπτώσεις για την κατανόηση της κοινωνικής συμπεριφοράς και των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων», δήλωσε ο ερευνητής Σιχούι Χαν, του Πανεπιστημίου του Πεκίνου.

Το πείραμα εστιάστηκε στη διαφοροποίηση των ανθρώπων με βάση τη φυλή (ασιατική έναντι καυκάσιας), όμως οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ανάλογα θα ήταν τα συμπεράσματα αν επιλεγόταν μια διαφορετική κοινωνική ομάδα. Σε κάθε περίπτωση, οι «εντός» της ομάδας αναμένεται να δείχνουν μεγαλύτερη ευαισθησία για τους «δικούς τους» σε σχέση με τους «εκτός» της δικής τους ομάδας.

Στο πείραμα, οι εθελοντές Κινέζοι παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, ένα βίντεο στο οποίο μια βελόνα τρυπούσε εναλλάξ ένα Κινεζικό ή ένα Λευκό (καυκάσιο) πρόσωπο. Η ταυτόχρονη παρακολούθηση των εγκεφαλικών διεργασιών έδειξε ότι οι Κινέζοι έδειχναν να συμμερίζονται περισσότερο τον πόνο των ομοφύλων τους παρά των λευκών.

Μια άλλη βρετανική επιστημονική έρευνα διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο άτομα που τους μοιάζουν εξωτερικά. Με άλλα λόγια, αν κανείς επισκεφτεί μια επιχείρηση πώλησης μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, είναι πιθανότερο να αγοράσει ένα αυτοκίνητο από δεύτερο χέρι, αν ο πωλητής μοιάζει με τον υποψήφιο αγοραστή. Όσο πιο διαφορετικός είναι ο άλλος, τόσο λιγότερη είναι η εμπιστοσύνη που υποσυνείδητα αναπτύσσουμε για αυτόν.

Η έρευνα, που έγινε από την Λίζα Ντε Μπρούιν του Πανεπιστημίου του Αμπερντίν στη Σκωτία, εκτιμά ότι η τάση αυτή έχει εξελικτική βάση, καθώς από τα πανάρχαια χρόνια έχουμε την τάση να θεωρούμε συγγενείς όσους μας μοιάζουν, ανεξαρτήτως φύλου. Συναφής είναι και η τάση γυναικών και ανδρών να διαλέγουν συντρόφους που μοιάζουν με τους γονείς του αντίθετου φύλου.

Μια τρίτη αμερικανική έρευνα διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι αποφεύγουν να εκθέτουν τους εαυτούς τους σε καταστάσεις, ανθρώπους, ιδέες και πληροφορίες που αντιτίθενται σε αυτό που οι ίδιοι πιστεύουν και έχουν συνηθίσει. Αντίθετα, τείνουν να περιβάλλονται από ομοϊδεάτες τους και έτσι να ενισχύουν τις ήδη διαμορφωμένες αντιλήψεις τους.

Η έρευνα, που έγινε από επιστήμονες των Πανεπιστημίων του Ιλινόις και της Φλόριντα, με επικεφαλής την καθηγήτρια ψυχολογίας Ντολόρες Αλμπαρασίν, και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο Psychological Bulletin, δείχνει ότι οι άνθρωποι είναι δύο φορές πιο πιθανό (67%) να επιλέγουν πληροφορίες που υποστηρίζουν την άποψή τους, σε σχέση με ιδέες και καταστάσεις που υποστηρίζουν μια αντίθετη αντίληψη (33%).

Ορισμένα άτομα, που έχουν πιο «κλειστές» προσωπικότητες, είναι ακόμα πιο δύσκολο να εκθέσουν τον εαυτό τους σε άλλες οπτικές γωνίες κι έτσι επιλέγουν πληροφορίες και ανθρώπους, που ταιριάζουν με τις αντιλήψεις τους, τρεις στις τέσσερις φορές (75%). Σύμφωνα με την έρευνα, οι άνθρωποι αντιστέκονται ιδιαίτερα σε «ξένες» ιδέες, όταν αυτές σχετίζονται με πολιτικές, θρησκευτικές και ηθικές αντιλήψεις.

Επιπλέον, όπως διαπιστώθηκε, όσοι έχουν μικρότερη εμπιστοσύνη και αυτοπεποίθηση στις δικές τους πεποιθήσεις, είναι λιγότερο πιθανό να εκθέσουν τους εαυτούς τους στις αντιλήψεις των «άλλων», σε σχέση με όσους αισθάνονται σιγουριά για τις ιδέες τους.

Σύμφωνα με την Δρ Αλμπαρασίν, οι άνθρωποι εκείνοι, όπως οι πολιτικοί, που είναι υποχρεωμένοι να υπερασπιστούν δημοσίως τις απόψεις τους, αναγκάζονται να εκτεθούν περισσότερο στους «άλλους», να μάθουν καλύτερα τις αντιλήψεις των τελευταίων και, σταδιακά, βλέπουν και τις δικές τους ιδέες να εξελίσσονται μέσα από την αλληλεπίδραση.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
health.in.gr




Η «λιποπρωτεϊνική φωσφολιπάση Α2» καθορίζει τον κίνδυνο οξέος ισχαιμικού επεισοδίου


Τριπλάσιο κίνδυνο για οξύ ισχαιμικό επεισόδιο διατρέχουν όσοι έχουν υψηλά επίπεδα της «λιποπρωτεϊνικής φωσφολιπάσης Α2», τόνισε σε Συνέντευξη Τύπου, με αφορμή το 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Λιπιδιολογίας, Αθηροσκλήρωσης και Αγγειακής Νόσου, ο πρόεδρος της, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας Ιωάννης Λεκάκης.

Η «λιποπρωτεϊνική φωσφολιπάση Α2», όπως διευκρίνισε ο κ. Λεκάκης, είναι ένας νέος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Πρόκειται για ένα προφλεγμονώδες ένζυμο του οποίου τα αυξημένα επίπεδα πλάσματος σχετίζονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο».

Όπως αναφέρθηκε η υψηλή συγκέντρωση (>267 ng/ml.σ) του ενζύμου έχει βρεθεί σε αθηρωματικές πλάκες που οδήγησαν σε έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ασθενείς που έχουν υψηλά επίπεδα του ενζύμουν διατρέχουν τριπλάσιο κίνδυνο εκδήλωσης οξέος ισχαιμικού επεισοδίου.

Σύμφωνα με τα επιστημονικά στοιχεία το ένζυμο δεν προκαλεί συμπτώματα, αλλά εντοπίζεται εύκολα αρκεί κάποιος να υποβληθεί στο PLAC test. Μάλιστα ασθενείς με πολλαπλούς παράγοντες κίνδυνου για στεφανιαία νόσο θα πρέπει να υποβάλλονται στο τεστ ανίχνευσης κι αν το ένζυμο εντοπίζεται σε υψηλά επίπεδα θα πρέπει να ενημερώνουν το γιατρό τους.

Η αναστολή του επικίνδυνου ενζύμου μπορεί να γίνει με φαρμακευτική θεραπεία, η οποία όμως βρίσκεται σε εξέλιξη καθώς αναμένεται η κυκλοφορία του φαρμάκου darapladib. Οι γιατροί ελπίζουν ότι η αναστολή του ενζύμου θα βοηθήσει σημαντικά στην μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων.

Το κάπνισμα, η κακή διατροφή η χοληστερόλη, η υπέρταση και ο διαβήτης ευνοούν την αύξηση της «λιποπρωτεϊνικής φωσφολιπάσης Α2».





Trans λιπαρά οξέα

Τα λιπαρά αυτά οξέα είναι προϊόντα υδρογόνωσης ακόρεστων λιπαρών οξέων και βρίσκονται κυρίως στις σκληρές μαργαρίνες, τις τηγανισμένες τροφές και διάφορα κέικς. Αυξάνουν την χοληστερόλη και τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες η ποσότητα των trans λιπαρών πρέπει να είναι μικρότερη του 2% της ημερήσιας προσλαμβανόμενης διατροφικής ενέργειας, προκειμένου να μη δημιουργεί προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό..

Για το λόγο αυτό η Πολιτεία θα πρέπει άμεσα να απαγορεύσει σε εστιατόρια και χώρους διατροφής να χρησιμοποιούν μεγάλες δόσεις trans λιπαρών. Επίσης πρέπει να υποχρεωθούν οι εταιρείες παραγωγής τροφών, να αναγράφουν σε κάθε συσκευασία την ποσότητα των trans λιπαρών που περιέχει.

Τέλος η καλύτερη αντιμετώπιση των trans λιπαρών είναι η ενημέρωση από τις υγειονομικές αρχές της χώρας των πολιτών για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την μεγάλη κατανάλωση τροφών με trans λιπαρά.
health.in.gr


ΛΟΝΔΙΝΟ Aμερικανοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι ένα απλό και πάμφθηνο αντιβιοτικό μπορεί να βοηθήσει σημαντικά ασθενείς που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αν η μινοσυκλίνη (που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της ακμής και της αρθρίτιδας και κοστίζει μόλις 1,5 ευρώ) χορηγηθεί σε κάποιον αμέσως μετά την εκδήλωση ενός εγκεφαλικού μειώνει τις σημαντικές βλάβες στα κύτταρα του εγκεφάλου του. Σύμφωνα με τους ερευνητές το αντιβιοτικό δρα ευεργετικά κυρίως στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου που επεξεργάζονται και μεταδίδουν πληροφορίες.







Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2009

Αυτό που κάνει μια έρημο όμορφη είναι ότι κάπου κρύβει ένα πηγάδι..Αντουάν Ντε Σεν Εξιπερί




Πολύ κοντά στη μακροζωία

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ Η αποσιώπηση ενός γονιδίου σε ποντίκια φάνηκε ότι μπορεί να επιμηκύνει τη ζωή τους, προσφέροντας ουσιαστικά τα οφέλη μιας εφόρου ζωής ολιγοθερμιδικής διατροφής χωρίς αυτή να είναι απαραίτητη! Βρετανοί ερευνητές του University College του Λονδίνου ανακάλυψαν ότι η αποσιώπηση του γονιδίου S6Κ1, το οποίο σχετίζεται με την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και την ανάπτυξη, επιμήκυνε τη ζωή των πειραματόζωων κατά 20%. Τα νέα ευρήματα που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Science» δείχνουν επίσης έναν πιθανό γενετικό στόχο για φάρμακα τα οποία θα μπορούν να προστατεύουν από τις ασθένειες που συνδέονται με το γήρας. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι ένα ήδη υπάρχον φάρμακο για τον διαβήτη, η μετφορμίνη, φαίνεται ότι παρεμβαίνει στο ίδιο γενετικό μονοπάτι, γεγονός που πιθανώς μεταφράζεται σε θετική δράση της σε ό,τι αφορά τη μακροζωία.

«Αυτό που δείξαμε είναι ότι το συγκεκριμένο γονίδιο ρυθμίζει το προσδόκιμο ζωής και προσδιορίζει επίσης πόσο υγιή είναι τα ζώα στη μέση αλλά και στην τρίτη ηλικία» ανέφερε ο επικεφαλής των ερευνητών Ντόμινικ Γουίδερς του Κέντρου Διαβήτη και Ενδοκρινολογίας στο University College.

Ο Γουίδερς και οι συνεργάτες του μελέτησαν ποντίκια στα οποία είχε αποσιωπηθεί το γονίδιο S6Κ1 (ribosomal S6 protein kinase). Η αποσιώπηση αυτού του γονιδίου μεταφραζόταν στο ότι ο οργανισμός των ποντικών συμπεριφερόταν σαν να ακολουθούσαν δίαιτα περιορισμένων θερμίδων. «Τα πειραματόζωα εμφάνιζαν ανθεκτικότητα στον διαβήτη τύπου 2 ενώ παράλληλα παρουσίαζαν μειωμένη συχνότητα προβλημάτων που μοιάζουν με την οστεοπόρωση στον άνθρωπο» εξήγησε ο Γουίδερς. Τα συγκεκριμένα ζώα είχαν επίσης καλύτερη ισορροπία, συντονισμό κινήσεων και δύναμη ενώ εμφάνιζαν και μεγαλύτερη νοητική εγρήγορση. «Τα αποτελέσματά μας αποδεικνύουν ότι το S6Κ1 επηρεάζει το προσδόκιμο ζωής των υγιών θηλαστικών» γράφουν οι ερευνητές στο Science. Σ ύμφωνα με τον Γουίδερς διαφορετικές φαρμακευτικές εταιρείες διερευνούν το ενδεχόμενο ανάπτυξης φαρμάκων που θα παρεμβαίνουν στο μονοπάτι του S6Κ1 και τώρα η νέα μελέτη έδειξε ότι αυτού του είδους οι θεραπείες θα μπορούσαν να αποδειχθούν χρήσιμες και ενάντια στις ασθένειες του γήρατος. Παράλληλα όμως, όπως εξήγησε ο ερευνητής, ένας άλλος γνωστός στόχος φαρμάκωνΑΜΡΚ, ΑΜΡ- activated protein kinase- φαίνεται να βρίσκεται στο ίδιο μονοπάτι με το S6Κ1, γεγονός που μαρτυρεί ότι υπάρχουσες θεραπείες μπορεί να έχουν την ίδια επίδραση στον οργανισμό προσφέροντας χρόνια ζωής. Ενα τέτοιο φάρμακο είναι η μετφορμίνη που ενεργοποιεί το σημαντικό δίκτυο ρύθμισης του μεταβολισμού ΑΜΡΚ και η οποία χορηγείται ευρέως σε διαβητικά άτομα. Ο Γουίδερς σημείωσε ότι με βάση τη δράση του το συγκεκριμένο φάρμακο ίσως θα μπορούσε να μελετηθεί ως πιθανό «ελιξίριο» ζωής.





Καλό σεξ, καλή υγεία για τις γυναίκες

ΛΟΝΔΙΝΟ Η καλή σεξουαλική ζωή των γυναικών συνεπάγεται και καλή υγεία, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που διεξήχθη από αυστραλούς επιστήμονες του Πανεπιστημίου Μόνας. Οι γυναίκες που συμμετείχαν στη μελέτη και οι οποίες δήλωσαν ικανοποιημένες στην... κρεβατοκάμαρα εμφάνισαν και καλύτερα σκορ σε ό,τι αφορούσε την ευεξία και τη ζωτικότητα.

Τα ευρήματα που δημοσιεύονται στο επιστημονικό έντυπο «Τhe Journal of Sexual Μedicine» βασίστηκαν σε μελέτη 295 γυναικών ηλικίας 25-60 ετών οι οποίες είχαν σεξουαλικές επαφές περισσότερες από δύο φορές τον μήνα. Είναι αξιοσημείωτο ότι, όπως προέκυψε από τη μελέτη, το συχνό σεξ δεν μεταφραζόταν απαραιτήτως και σε σεξουαλική ικανοποίηση των γυναικών, η οποία είναι άκρως σημαντική για την καλή υγεία.

Την ίδια στιγμή μια δεύτερη μελέτη που ανήκει σε ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας μαρτυρεί ότι η ευεξία του αντίθετου φύλου βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη συναναστροφή του με ελκυστικές γυναίκες. Οι ερευνητές σημειώνουν στο επιστημονικό έντυπο «Ρroceedings of the Royal Society Β» ότι η συναναστροφή των ανδρών με μια όμορφη γυναίκα προκαλεί παροδική αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης και κορτιζόλης- και οι δύο ορμόνες συνδέονται με την εγρήγορση και την καλή φυσική και νοητική κατάσταση.

Συγκεκριμένα, μια συζήτηση μόλις πέντε λεπτών με μια ελκυστική γυναίκα αύξαινε τα επίπεδα τεστοστερόνης κατά 14% και της αντιστρεσογόνου κορτιζόλης κατά 48%. Αντιθέτως, όπως έδειξε η μελέτη που περιελάμβανε 149 φοιτητές ηλικίας 18-24 ετών, η παρέα με άλλους άνδρες είχε αρνητική επίδραση, μειώνοντας τα επίπεδα και των δύο ορμονών (κατά 2% της τεστοστερόνης και κατά 7% της κορτιζόλης).





Ελαιόλαδο εναντίον Αλτσχάιμερ

ΛΟΝΔΙΝΟ. Ηταν γνωστό ότι η ουσία ολεοκανθάλη που περιέχει το ελαιόλαδο έχει ευεργετικές επιδράσεις στον οργανισμό. Είχε διαπιστωθεί παλαιότερα ότι η ουσία έχει παυσίπονη και αντιφλεγμονώδη δράση. Αμερικανοί ερευνητές διαπίστωσαν τώρα ότι μεταβάλλει και τη δομή των χημικών ουσιών που παίζουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία βλαβών στον εγκέφαλο οι οποίες οδηγούν στην εμφάνιση της Ατσχάιμερ. Ειδικοί του Μonell Chemical Senses Center στη Φιλαδέλφεια διαπίστωσαν ότι η ολεοκανθάλη που υπάρχει στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο μεταβάλλει τη δομή αυτών των «τοξικών» για τον εγκέφαλο χημικών ουσιών με τρόπο ώστε να καθυστερείται ή και να εμποδίζεται η καταστροφική τους δράση. Η ανακάλυψη μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη θεραπειών που είτε θα εμποδίζουν την εμφάνιση της νόσου είτε θα την καταπολεμούν σε περίπτωση που έχει κάνει την εμφάνισή της




Φθηνό "κοκτέιλ" ασπίδα για την καρδιά

ΣΙΚΑΓΟ. Αμερικανοί ερευνητές διαπίστωσαν ότι ένα φαρμακευτικό κοκτέιλ μειώνει δραστικά τον κίνδυνο πρόκλησης καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων σε ασθενείς που αντιμετωπίζουν καρδιακά προβλήματα. Το κοκτέιλ αποτελείται από στατίνες, ένα χάπι που μειώνει την αρτηριακή πίεση, και ασπιρίνη. Την έρευνα πραγματοποίησαν επιστήμονες του αμερικανικού οργανισμού ιατρικής περίθαλψης οι οποίοι υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο κοκτέιλ προσφέρει προστασία σε ποσοστό 80%. Το κοκτέιλ προσφέρει επίσης προστασία από καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια και σε άτομα που πάσχουν από διαβήτη. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι το κοκτέιλ εκτός από αποτελεσματικό είναι και ιδιαίτερα φτηνό αφού αποτελείται από χαμηλού κόστους φάρμακα. Στην έρευνα συμμετείχαν 68.560 άτομα (είτε καρδιοπαθείς είτε διαβητικοί) οι οποίοι ελάμβαναν το κοκτέιλ για δύο χρόνια. Οσοι ολοκλήρωσαν τον κύκλο της θεραπείας είχαν προστασία από καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια σε ποσοστό 80%. Οπως αναφέρουν οι ερευνητές, εντυπωσιακά είναι και τα ποσοστά προστασίας όσων ακολούθησαν τον μισό χρόνο της θεραπείας αφού άγγιξαν το 60%.



Nanonews





Οχι, δεν είναι σχέδιο ευχετήριας κάρτας για ερωτευμένους ούτε εικόνα περιγράμματος καρδιάς από τομογράφο. Η «καρδιά» της φωτογραφίας μας σχηματίζεται από τον τρόπο που μετακινούνται τα βακτήρια του γένους Listeria: χρησιμοποιούν την ουρά τους (κόκκινο) για να εκτοξευθούν από το ένα κύτταρο στο άλλο. Το κόκκινο χρώμα οφείλεται στη χρώση της ακτίνης, πρωτεΐνης από την οποία δημιουργείται η ουρά των βακτηρίων, ενώ με μπλε έχει βαφτεί το DΝΑ τους.






ΑΡΩΜΑ ΓΥΝΑΙΚΑΣ!

Οσοι μαγεύτηκαν από τις ικανότητες του συνταγματάρχη που ερμήνευε ο Αλ Πατσίνο στην ταινία «Αρωμα γυναίκας» ίσως απογοητευτούν όταν μάθουν ότι οι σεναριογράφοι μάλλον υπερέβαλλαν. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη καναδών ερευνητών του Πανεπιστημίου ΜcGill, ο ήρωας της ταινίας μάλλον δεν θα μπορούσε να διαθέτει τέτοια εκπληκτική ικανότητα όσφρησης αλλά και ακοής. Και τούτο γιατί ήταν ήδη ενήλικος όταν έχασε την ικανότητα να βλέπει. Βλέπετε, όταν οι καναδοί ερευνητές ζήτησαν από τυφλούς και μη εθελοντές να ακούσουν και να εντοπίσουν έναν ήχο, διαπίστωσαν ότι μόνον όσοι ήταν τυφλοί εκ γενετής είχαν αυξημένες ακουστικές ικανότητες. Ακολουθούσαν όσοι έχασαν την όρασή τους όταν ήταν παιδιά, ενώ εκείνοι που τυφλώθηκαν μετά την ηλικία των δέκα ετών είχαν ίδιες ακουστικές ικανότητες με τους μη τυφλούς. Αντίστοιχα ήταν τα αποτελέσματα άλλων μελετών που εξέτασαν την οσφρητική ικανότητα των τυφλών ατόμων.





Η ΦΡΑΣΗ

«Μην (ξε)ψειρίζεις τη μαϊμού» Ακούστηκε από κάποιον υποψήφιο αυτές τις ημέρες που επέμενε ότι δεν χρειάζεται να ασχολούμαστε με τα σκάνδαλα. Το λεκτικό αυτό «εύρημα» ούτε πολύ φρέσκο είναι ούτε πολύ σωστό. Βλέποντας στους ζωολογικούς κήπους το ένα μαϊμούδι να χώνει τα δάχτυλά του στο τρίχωμα του άλλου βγήκε η φήμη ότι ξεψειρίζονται. Συνήθως όμως αυτά τα ζώα όταν ζουν σε σωστά κλουβιά δεν έχουν τέτοια παράσιτα. Αυτό που κάνουν στην πραγματικότητα είναι να απομακρύνουν κομμάτια από νεκρό δέρμα και αλάτι από τον ιδρώτα που είναι ενοχλητικά για το σώμα τους.

Ταυτόχρονα αυτή η συντροφική αλληλοεξυπηρέτηση, ιδιαίτερα στους χιμπαντζήδες, έχει και κοινωνική σημασία διότι ενισχύει τους δεσμούς της ομάδας.





Η ΛΕΞΗ

Ρrosopagnosia. Οσοι διαβάσατε το βιβλίο του Ολιβερ Σακς «Τhe man who mistook his wife for a hat»θα ξέρετε ότι ο με ελληνικές ρίζες όρος αναφέρεται στην αδυναμία αναγνώρισης προσώπων. Το πρόσφατο εύρημα σχετικά με την προσωπαγνωσία είναι ότι δεν προκαλείται μόνο έπειτα από τραυματισμό στον εγκέφαλο αλλά μπορεί να είναι και κληρονομική νόσος!





ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΩΤΗΡΙΑΣ

http://mailhide.recaptcha.net/ Μπορείς να μην αφήνεις εκτεθειμένη την ηλεκτρονική σου διεύθυνση στις αυτόματες μηχανές αναζήτησης που λυμαίνονται κυριολεκτικά τον παγκόσμιο ιστό, βρίσκουν διευθύνσεις e-mail και τις πουλούν σε όποιον επιμένει να σε κατακλύζει με (σκουπιδο)διαφήμιση, κοινώς spam. Εκεί λοιπόν σου δίνουν ένα προγραμματάκι που αλλάζει τη διεύθυνσή σου και όποιος θέλει να τη δει πρέπει πρώτα να διαβάσει εκείνα τα παραμορφωμένα γράμματα και να τα αντιγράψει λίγο πιο κάτω. Αυτό, ως γνωστόν, δεν μπορεί να το κάνει ένα από τα αυτοματοποιημένα προγράμματα, τα bots, που ψάχνουν για διευθύνσεις αλλά μόνο ένας άνθρωπος που σε ψάχνει για κάποιον λόγο αλλά κατά πάσα πιθανότητα όχι για διαφήμιση.





ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ

Κάθε χρόνο οι πεταλούδες-μονάρχες ταξιδεύουν χιλιάδες χιλιόμετρα προκειμένου να φθάσουν σε ένα συγκεκριμένο δάσος στο Μεξικό, πράγμα που έκανε τους επιστήμονες να αναζητούν το κρυμμένο GΡS στον εγκέφαλό τους. Μάταιος κόπος όμως! Για όλα ευθύνονται οι κεραίες των πεταλούδων, οι οποίες, εκτός από οσμές και ήχους, μπορούν ακόμη να «καταγράψουν» την κατεύθυνση του ανέμου αλλά και τον προσανατολισμό με βάση τη θέση του ήλιου! Αυτά τα θαυμαστά ανακάλυψαν πρόσφατα ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης λύνοντας έναν γρίφο πολλών δεκαετιών.
Το ΒΗΜΑ